Naar hoofdinhoud

Vitale roeping: Supervisie en spirituele herbronning voor pastores

Zet je je als kerkelijk werker, gemeentepredikant, pionier, of geestelijk verzorger met hart en ziel in voor je werk maar vraag je je soms af wat je kunt doen om niet overbelast te raken? Vrees je dat je in geestelijk opzicht droog komt te staan? Hoe zorg je er dan voor dat je gezond en spiritueel gevoed blijft? Als dit vragen zijn, die je bezighouden, dan is de cursus 'Vitale roeping. Supervisie en spirituele herbronning voor pastores' geschikt voor jou. De cursus bestaat uit een volledig supervisietraject en het (opnieuw) putten uit bronnen van spiritualiteit. We staan stil bij de betekenis van je spiritualiteit en je onderzoekt je eigen context, die je kan voeden maar ook uitputten.  

In deze cursus werken we met een unieke combinatie van supervisie en reflectie op je professionaliteit, ambt en spiritualiteit. Je krijgt tien middagen supervisie in een groep van vier deelnemers onder begeleiding van een LVSC-gecertificeerde supervisor die ook aan de PThU of het Dienstencentrum werkt. Eigen vragen van deelnemers vormen hierbij een belangrijke leidraad.  

Daarnaast reflecteer je in tien dagdelen op spirituele bronnen en je spirituele ervaringen, waarbij de docenten van de PThU christelijke en andere spirituele bronnen aanreiken. Je komt daarvoor zeven dagen naar het Dienstencentrum voor een combinatie van supervisie en spirituele herbronning. Aanvullend vinden nog drie supervisiesessies online plaats, net als maximaal drie individuele sessies rond je eigen spirituele bronnen. 

In deze cursus werk je aan professionele vorming en identiteit, waarbij de cursus stimuleert om je eigen roeping – en daarmee ook je eigen ambt en professie – vitaal te houden. Dit is belangrijk om je goed of zelfs beter te voelen in je werk. Voor de PKN is het belangrijk om professionals in haar dienst, of namens haar gezonden, te ondersteunen bij wat zij nodig hebben daarin. 

  • Onderzoek

    Met je deelname aan de cursus draag je – uiteraard onder specifieke voorwaarden – bij aan een kwalitatief empirisch onderzoek, uitgevoerd door de Protestantse kerk Nederland en de Protestantse Theologische Universiteit. Het doel is zicht te krijgen op spiritualiteit en op voedende en leegtrekkende factoren van kerkelijk werkers, gemeentepredikanten en (predikant-) geestelijk verzorgers en wij hopen meer inzicht te krijgen op de rol die supervisie hier kan spelen. We vragen je daarom om toestemming om wat jij wilt delen uit je reflectieverslagen en ander aangeleverd materiaal geanonimiseerd te gebruiken voor ons onderzoek. De ochtenden over spirituele bronnen en hoop worden waarschijnlijk opgenomen met audio recorder. Deze worden daarna anoniem uitgewerkt. Het onderzoek maakt deel uit van de onderzoeksgroep Toekomstgericht Kerk Zijn.  Toekomstgericht kerk-zijn - Over het project

  • Doelstelling algemeen

    Tijdens de cursus reflecteer je op:

    • hoe je gevoed en geïnspireerd werkt als ambtsdrager en/of professional 
    • wat je belemmert om je werk vrolijk en vrij uit te voeren 
    • hoe beide gekoppeld zijn aan je spirituele ervaringen en bronnen 

    Je ontwikkelt inzicht in: 

    • factoren die leiden tot verminderde bezieling 
    • hoe je je spirituele vuur brandend kunt houden 
    • de interactie tussen jezelf enerzijds en je werkcontext anderzijds 

    Je ontdekt: 

    • hoe je duurzaam in de kerk kunt werken 
    • hoe je professioneel en spiritueel gevoed blijft 
    • hoe je zelf en samen met collega’s kunt werken aan uitvalpreventie  
  • Leeropbrengsten

    Na afloop van de cursus

    • heb je inzicht in factoren die je leegtrekken in de uitoefening van je ambt/professie en heb je je handelingsruimte om dit leegtrekken te voorkomen duurzaam vergroot. 
    • heb je zicht op wat je kan voeden om je ambt/professie uit te oefenen en heb je je handelingsruimte om voedende praktijken onderdeel uit te laten maken van je werk duurzaam vergroot 
    • heb je zicht op je eigen hoop en hoe deze gevoed wordt 
    • heb je de vaardigheid om te herbronnen vergroot 
    • kun je de concepten en praktijken uit spirituele bronnen verbinden met je eigen spirituele ervaringen 
    • kun je de rol van spiritualiteit in het zelfverstaan als professional en ambtsdrager beter integreren 
  • Competenties

    Tijdens de cursus werk je aan de volgende competenties:

    • Hermeneutische bekwaamheid: het vermogen om methodisch, bereflecteerd en vernieuwend teksten, tradities, verhalen en praktijken in hun contexten en wisselwerkingen te lezen, te interpreteren, te verstaan en te vertolken en je hierbij te laten lezen, interpreteren, verstaan en vertolken 

    • Personale bekwaamheid: het vermogen om op reflectieve wijze om te gaan met de eigen biografie, de eigen geloofsidentiteit en –praxis, en het eigen gedrag. En het vermogen om met innerlijke ruimte de ontmoeting met een (vreemde) ander aan te gaan.  

    • Integratieve bekwaamheid: het vermogen om de diverse competenties en beroepsverantwoordelijkheden, en de drie dimensies van ambtsdrager, professional en privépersoon, die steeds tegelijkertijd aan de orde zijn, te integreren in eigen denken, voelen, willen en handelen.
  • Doelgroep

    De cursus is bestemd voor kerkelijk werkers, gemeentepredikanten, geestelijk verzorgers en pioniers die werkzaam zijn binnen of namens een van de protestantse kerken in Nederland. Deelnemers hebben een HBO- of WO-diploma.

  • Opzet

    De cursus bestaat uit

    • 7  lesdagen op locatie
    • 3 x een online supervisiebijeenkomst van een klein dagdeel. 
    • maximaal 3 x een individueel interview rond spiritualiteit en bronnen. 

    De 7 lesdagen vinden plaats in Utrecht. De ochtend is gevuld met (interactief) onderwijs over spiritualiteit, zoals bronnen, tradities en praktijken van spiritualiteit, of (onderzoek naar) hoop in kritieke situaties. In de middag is er begeleide supervisie in kleine groepen.

  • Voorbereiding

    De voorbereiding voor de cursus wordt tijdig op Blackboard geplaatst. Je besteedt ongeveer 70 uur aan bijeenkomsten op locatie of online, en 70 uur aan voorbereidende opdrachten en het schrijven van de reflectieverslagen waarin je je leerproces bijhoudt.  

  • Literatuur

    De focus ligt op de bijeenkomsten en persoonlijke reflectie. De hieronder aangegeven literatuur is optioneel.

    • Arndt Büssing & Thomas Dienberg (red), Geistliche Trockenheit. Empirisch, theologisch, in der Begleitung. Münster: Aschendorf, 2019.
    • Arndt Büssing et al, ‘Reactions and strategies of German catholic priests to cope with spiritual dryness,’ Journal of Religion and Health 56, no 3 (2017): 1018-1031.
    • Arndt Büssing et al, ‘Spiritual Dryness in Catholic Priests: Internal Resources as possible Buffers', Psychology of Religion and Spirituality 9 (2017): 46-55.
    • Ineke Cornet, ‘bidden met de psalmen', in Arjan Plaisier en Ineke Cornet, Dichter bij God. Aanwijzingen voor een rijke liturgie. Utrecht: KokBoekencentrum, 2022.
    • Liz Graveling, How Clergy Thrive. Insights from Living Ministry. Church House Publishing, 2020, te downloaden viaLiving Ministry Resources | The Church of England
    • Jan van het Kruis, Donkere nacht van de ziel. Gent: Carmelitana, 2021.
    • Erik Olsman, De verzinnebeelding van geestelijke verzorging: een praktische esthetiek (oratie, PThU, 2024)
    • Erik Olsman, 'Hope in health care: a synthesis of review studies,' in S. van den Heuvel, Historical and multidisciplinary perspectives on hope (pp. 197-214). Cham: Springer, 2020.
    • Erik Olsman, 'Witnesses of hope in times of despair: chaplains in palliative care. A qualitative study,' Journal of Health Care Chaplaincy 28, no. 1 (2020): 29-40.
    • Edward van ’t Slot, Onherstelbaar verwonderd: Oog voor de ziel van de theoloog (oratie, PThU 2024) 
    • Manon C.P. Ruijters (red.), Je binnenste buiten. Over professionele identiteit in organisaties. Deventer: vakmedianet 2015
    • Annemiek Boonstra,`Zin in supervisie? Hoe geneeskunde studenten leren omgaan met niet-weten en tragiek`,Tijdschrift voor Begeleidingskunde, #2 (2022): 36-41.
  • Studiebelasting en punten Permanente Educatie

    5 ECTS, onderverdeeld in:

    • 70 uur bijeenkomsten
    • 70 uur voorbereidingstijd

    Totaal 140 uur

  • Toetsing en afronding

    Actieve participatie en reflectieverslagen
    Om het certificaat voor supervisie te ontvangen, heb je actief deelgenomen aan de sessies en de reflectieverslagen ingeleverd.

  • Data en Locatie

    De 7 lesdagen vinden in 2026 plaats op:

    maandag 2 februari
    maandag 2 maart
    maandag 13 april
    maandag 11 mei
    maandag 1 juni
    maandag 15 juni
    maandag 29 juni

    Aanvullend

    • 3 online sessies voor supervisie
    • maximaal 3 individuele sessies voor interviews over spirituele bronnen.

    De data voor de online bijeenkomsten en de persoonlijke interviews worden in overleg vastgesteld.

    Starttijd en eindtijd
    09:30-16:00
    12:30-13:30 lunch

    Locatie:
    Protestants Landelijk Dienstencentrum
    Joseph Haydnlaan 2a, Utrecht

  • Supervisoren en docenten

     Supervisoren

    • Annemiek Boonstra, LVSC supervisor
    • Christiane van den Berg, LVSC supervisor en docent beroepsvorming en spiritualiteit aan de PThU
    • Edward van ‘t Slot, LVSC supervisor en hoogleraar beroepsvorming en spiritualiteit aan de PThU 

    Docenten

    • Ineke Cornet, docent spiritualiteit aan de PThU
    • Erik Olsman, hoogleraar geestelijke verzorging aan de PThU
    • Edward van ‘t Slot, hoogleraar beroepsvorming en spiritualiteit aan de PThU
  • Kosten

    Deze cursus past binnen het aangestuurd aanbod van de voortgezette nascholing. 

    Toelichting:
    De cursuskosten bedragen €1800. Ben je kerkelijk werker, gemeentepredikant, geestelijk verzorger of pionier, ben je werkzaam binnen of namens een van de protestantse kerken in Nederland en in bezit van een HBO- of WO-diploma dan krijg je deze extra cursus geheel vergoed De cursus is dus in de praktijk gratis voor deelnemers in de hierboven beschreven doelgroep, en staat los van je budget voor aangestuurd aanbod. De punten kun je opvoeren in je portfolio. Voor andere deelnemers geldt de cursusprijs. 

  • Aanmelden

    Aanmelden kan tot 15 december 2025 via de aanmeldbutton bovenaan de pagina. Let op: val je binnen de doelgroep voor de permanente educatie zoals omschreven bij de kop Doelgroep, dan kun je kostenloos deelnemen aan dit traject. Voor andere deelnemers geldt de cursusprijs zoals genoemd: 1800,-

    Annuleren:
    Voor deze cursus zijn annuleringsvoorwaarden van toepassing.