Liberale theologie voor vandaag
In deze cursus ontdekken deelnemers de mogelijkheden die een liberale, open of ruimzinnige theologie biedt om in te gaan op de uitdagingen van vandaag. De liberale theologie heeft steeds aansluiting gezocht bij de moderne cultuur en wilde duidelijk maken dat het christendom voor die cultuur van belang is. Op drie dagen volg je de manier waarop die theologie zich in gesprek met haar omgeving heeft veranderd en ontwikkeld.
In de eerste stap staat Schleiermacher centraal, de ‘kerkvader van de negentiende eeuw’. Schleiermacher maakt aan zijn verlichte tijdgenoten duidelijk dat zij op verkeerde gronden afwijzend staan tegenover de religie en het christelijk geloof. Zij associëren het geloof met ‘zeker weten’ en met ‘morele voorschriften’. Dat is niet de kern van religie en geloof volgens Schleiermacher. De kern van geloof en religie liggen in ontvankelijkheid. Wij bespreken in hoeverre het religie-begrip van Schleiermacher nu nog behulpzaam is.
De tweede stap concentreert zich op Tillich. In de twintigste eeuw ziet Paul Tillich dat veel mensen in tijden van existentialisme en twijfel het geloof zijn kwijt geraakt. De christelijke taal landt niet meer. Tillich wil duidelijk maken dat mensen onder het ongeloof en de twijfel nog steeds in contact staan met God, die hij beschrijft als een ‘God boven God’. Dat is een God die als grond van het Zijn in de diepte in mensen werkt als macht die hen het bestaan laat bevestigen, ondanks twijfel en ongeloof. Wij bezien in hoeverre de theologie van Tillich nu nog aansluiting kan vinden.
De derde stap richt zich op hedendaagse theologen die zich bevinden na de zogenaamde dood van God. Een God van daarboven die soeverein beschikt en het wereldgebeuren leidt, heeft afgedaan. Ook de atheïstische kritiek, die precies die God ontkende, is daarmee irrelevant geworden. Het christendom en het moderne denken staan beide onder kritiek, maar kunnen ook beide bouwstenen aanleveren om in een postmoderne, postchristelijke, postseculiere context opnieuw open te staan voor een ‘God na God’.
In alle drie de stappen gaat het om theologen die de cultuur van hun tijd peilen en in hun theologie verwoorden wat het christelijk geloof, aansluitend bij die culturele context, te zeggen heeft.
Afbeelding: Caspar David Friedrich, Public domain, via Wikimedia Commons
