Naar hoofdinhoud

Kerk naar buiten - de gemeente voorgaan in een veranderende context

Hoe blijf je als gemeente vanuit liefde in beweging voor je omgeving? Hoe ben je van betekenis in de wijk of het dorp? Kerkenraden voelen aan dat missionair werk voor de hand ligt, maar slechts weinigen zien dat zitten. Al snel wordt naar de voorganger gekeken om uitkomst te bieden. Wat doe je dan? Je bent opgeleid voor degelijke exegese en goed pastoraat, maar hoeveel actuele kennis heb je over de missiologie, over leidinggeven aan verandering, over verkenning van de context of over het theologisch begeleiden van missionaire initiatieven? De opleiding Kerk naar Buiten geeft je handvatten om de gemeente theologisch te begeleiden bij het ontdekken van de missio Dei en bij het doorvertalen naar de praktijk. Je ontdekt hoe je missionair verbinding maakt tussen gemeente en de context en ontwikkelt daarin je leiderschap. 

Missionair-zijn beschouwen we als ‘vanuit Gods liefde in beweging komen voor anderen’. Dat kan op diverse manieren. Daarom word je tijdens deze opleiding uitgedaagd rond je visie op missie en op de kerk. Ook ga je aan de slag met contextualisatie en met verkenningen in je eigen context. En je reflecteert op actuele theorievorming rond leiderschap, om zo te kunnen bepalen welke rol jij wilt spelen in het proces. Daarnaast ga je aan de slag met je eigen spiritualiteit en levenswijze; hoe kun je ook op dat vlak de gemeente voorgaan? 

De specialisatie ‘Kerk naar buiten’ biedt je een basis om de komende jaren een waardevolle bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de gemeenten die je mag dienen. Daarbij is de opleiding er niet op gericht dat elke voorganger zich ontwikkelt tot ‘de grote visionaire leider’, maar je ontdekt hoe je, op jouw manier, samen met de gemeente richting vindt voor de toekomst. En dan niet alleen met het oog op de wensen van gemeenteleden zelf, maar ook afgestemd op wat er speelt in de omgeving en in de samenleving. Waar is de Geest al aan het werk en hoe kun je als gemeente daarbij aansluiten?  

De opleiding omvat drie startmodules, die ook los te volgen zijn, en een verdiepingsjaar. Hieronder lees je daar alles over. De opleiding is een samenwerking tussen de Dienstenorganisatie Protestantse Kerk en de Protestantse Theologische Universiteit en wordt gegeven door ervaren docenten uit diverse kerkelijke stromingen.  

  • Doel

    Na deze opleiding ben je in staat om vernieuwende initiatieven te stimuleren, deze theologisch te begeleiden en een missionaire cultuur in de gemeente te versterken. Je leert dit vorm te geven te midden van grote veranderingen in samenleving en kerk, samen met anderen binnen het mozaïek van kerkplekken, vanuit je eigen spiritualiteit en met oog voor de context van jouw lokale gemeente.  

    Verschenen artikelen Kerk naar Buiten:

  • Doelgroep

    Deze opleiding richt zich op predikanten en kerkelijk werkers binnen de Protestantse Kerk. Soms doen ook mensen uit andere kerkgenootschappen mee. Om mee te doen is het nodig dat je eerder een theologische opleiding (HBO of universitair) hebt afgerond en minimaal enkele jaren werkervaring hebt.  

    Voor het verdiepingsjaar is het nodig dat je verbonden bent aan een gemeente waar je regelmatig voorgaat en deel bent van de kerkenraad. Want de gemeente en de kerkenraad waarmee je verbonden bent, zijn deel van het leerproces tijdens het verdiepingsjaar.

  • Opzet

    De opleiding bestaat uit drie startmodules en een verdiepingsjaar. 

    Startmodules 

    Tijdens de startmodules wordt de inhoudelijke basis gelegd en maak je een begin met het verkennen van jouw praktijk. Bij de drie startmodules maak je je de inhoudelijke basis eigen door het lezen van boeken en artikelen en het volgen van 2 online lesochtenden. Elke module wordt afgesloten met een opdracht. De startmodules zijn onderdeel van de opleiding maar kunnen ook los gevolgd worden. Dit maakt het mogelijk om kennis te maken met de inhoud en sfeer van de opleiding zonder een langdurig commitment aan te gaan.  

    Startmodule A: Actuele missiologie & contextualisatie 

    • In deze startmodule word je geïntroduceerd in het veld van de missiologie en de contextualisatie, en wel op zo’n manier dat het duidelijk wordt hoe relevant deze velden zijn voor het functioneren van de lokale kerk. Je denkt na en debatteert over de plek van de kerk in Gods missie en evalueert hoe je als lokale kerk bezig bent met contextualisatie.  

    Startmodule B: Leiderschap bij verandering 

    • In deze startmodule maak je kennis met theologische en veranderkundige theorievorming rond leiderschap bij verandering. Met behulp van deze invalshoeken analyseer je wat missionair leiderschap betekent en hoe dat in jouw werkcontext gestalte kan krijgen. Specifiek onderzoek je hoe je samen met anderen de gemeente voor kunt gaan in het verder ontwikkelen van een missionaire cultuur.  

    Startmodule C: Kerk als mozaïek 

    • Je ontdekt welke maatschappelijke noodzaak en missionaire doelstelling zit achter het spreken van ‘een mozaïek van kerkplekken’. In je eigen praktijk ga je op zoek naar je persoonlijke geloofsbronnen bij dit denken en verken je hoe het mozaïek in jouw regio gevormd wordt. 

    Verdiepingsjaar  

    Na het volgen van drie startmodules kun je deelnemen aan het verdiepingsjaar. Het verdiepingsjaar biedt verdieping van de kennis uit de startmodule, is gericht op jouw gemeentepraktijk en raakt je persoonlijk. Je trekt tijdens de opleiding op met een vaste groep predikanten en kerkelijk werkers.  

    Het verdiepingsjaar start met een tweedaagse. Tijdens deze twee dagen leer je de andere deelnemers goed kennen, krijg je een toelichting op de opbouw van de opleiding en zijn er een aantal colleges. Dat biedt een basis om samen door het verdiepingsjaar heen te gaan.  

    Het verdiepingsjaar omvat vier modules en twee leerlijnen. Bij de modules gaat de aandacht een periode uit naar een inhoudelijk thema. De modules zijn: 

    • Actuele missiologie 
    • Contextverkenning 
    • Leiderschap bij verandering 
    • Kerk als mozaïek 

    In totaal omvat het Verdiepingsjaar 25 lesdagen, verspreid over 5 tweedaagsen en 15 losse dagen. Elke verdiepingsmodule beslaat 8-10 weken en omvat 7 dagdelen aan colleges/groepswerk. Door de hele opleiding heen lopen twee leerlijnen met elk 10 dagdelen aan contacttijd:  

    • Spiritualiteit en levenswijze: Je leert jouw spiritualiteit te verbinden met je leidinggevende rol in de gemeente.  Door je eigen weg te ontdekken, om te zorgen voor jouw ziel, om te leren luisteren naar de fluisteringen van de Geest. Het gaat in deze leerlijn ook over de vraag welke plek 'missionair' (of 'naar buiten gericht') in je eigen levenswijze heeft. De aandacht voor spiritualiteit in levenswijze is vormgegeven als leerlijn, waardoor er het hele verdiepingsjaar door momenten van rust en bezinning zijn, om stil te staan bij wat er bij jou gaande is.  
    • Praktijkbegeleiding van gemeenten: Het doel van de opleiding is om in de gemeente een missionaire cultuur te versterken, en om vernieuwende initiatieven te stimuleren en theologisch te begeleiden. Een verandering van attitude, blikrichting en cultuur is doorgaans taai en zo’n proces kost tijd. Het is een opgave om de vertaalslag te maken van voorganger, naar kerkenraad en naar de gemeente als geheel. Hoe ga je hiermee praktisch aan de slag? Hoe ga je om met knelpunten en zorgen die je onderweg tegenkomt? Daarover gaat de leerlijn ‘praktijkbegeleiding van gemeenten’. Deze leerlijn kenmerkt zich door veel momenten van intervisie in kleinere groepen. Deze intervisie is gericht op de praktijkopdracht om samen met een kernteam van kerkenraadsleden en gemeenteleden een missionair experiment te ontwerpen, uit te voeren en van te leren. 

    Betrokkenheid kerkenraad en gemeente 

    Omdat missionair zijn iets is van de hele gemeente, word je tijdens het verdiepingsjaar gestimuleerd om over het geleerde in gesprek te gaan met de kerkenraad en de gemeente. Ook zal een groep gemeenteleden (inclusief een aantal kerkenraadsleden) betrokken raken bij een missionair experiment, dat je samen met deze groep zal ontwerpen, organiseren en uitvoeren. Er zullen twee ‘experimentdagen´ georganiseerd worden waar deze groep nadrukkelijk bij wordt uitgenodigd. 

    Onder de kop 'Data en locaties' vind je de data van het verdiepingsjaar.

  • Literatuur en voorbereiding

    Literatuur en voorbereidende opdrachten worden tijdig via Blackboard gedeeld.

  • Toetsing

    Tijdens de opleiding zijn er diverse toetsmomenten. We zien toetsing als een behulpzaam en belangrijk onderdeel van de opleiding, omdat je anders als deelnemer (en als opleider) niet weet of het doel van de opleiding gerealiseerd is. De toetsing krijgt op verschillende manieren vorm. Zo wordt deelnemers soms gevraagd om een zelfreflectie te schrijven of een zelfevaluatie over (een onderdeel van) een leerdoel. Andere manieren van toetsen zijn: een boekbespreking, een verslag van een praktische opdracht, een gesprek over spirituele oefeningen, een vlog, een essay of artikel, enzovoort. Iedereen die tijdens de lesdagen aanwezig is en de toetsen op een goede manier afrondt krijgt het certificaat van de opleiding. 

  • Studiebelasting

    De opleiding ‘Kerk naar buiten’ heeft 400 studiebelastingsuren en geeft vrijstelling voor één educatiecyclus van de Permanente Educatie. Daarvan staan 84 uur voor de drie startmodules (28 uur = 1 ECTS per module) en 316 uur voor het verdiepingsjaar. Omgerekend gaat het in totaal om circa 14 ECTS.  

    De complete opleiding kun je binnen anderhalf jaar afronden en kost gemiddeld een dag per week. 

    Uitgesplitst naar onderdelen is de studiebelasting: 

    • Startmodule Actuele missiologie & contextualisatie 28 uur 
    • Startmodule Leiderschap bij verandering 28 uur 
    • Startmodule Kerk als mozaïek 28 uur 

    Verdiepingsjaar: 

    • Kennismaking, begeleiding en afsluiting 16 uur 
    • Module ‘Actuele missiologie’ 42 uur 
    • Module ‘Contextualisatie/verkenning’ 42 uur 
    • Module ‘Leiderschap bij verandering’ 42 uur 
    • Module ‘Kerk als mozaïek’ 42 uur  
    • Leerlijn ‘Spiritualiteit & levenswijze’ 42 uur 
    • Leerlijn ‘Praktijkbegeleiding’ 56 uur 
    • Eindopdracht(en) 34 uur 

    Voor de startmodules en het verdiepingsjaar is in totaal anderhalf jaar studie-inzet vereist. Rond Kerst en Pasen zijn er twee weken geen lesdagen ingepland en is de studiedruk lager. Ook in juli en augustus zijn er geen lesdagen, wel kun je dan werken aan de eindopdracht(en). Zo is er ruimte voor de pieken in het gemeentewerk.  

  • Kosten

    De opleiding is een investering in jouw eigen ontwikkeling, en in de ontwikkeling van de gemeente. Daar kun je jaren de vruchten van plukken.  

    • Kosten startmodule: € 260 per module 
    • Kosten verdiepingsmodule: € 3995 
    • Kosten twee dagen met aantal kerkenraadsleden/kernteamleden: € 400 per gemeente.  
    • Totale kosten opleiding voor drie startmodules en het verdiepingsjaar: € 4775 per deelnemer + € 400 per gemeente

    Predikanten en kerkelijk werkers kunnen hun (resterende) budget in het kader van het aangestuurde deel van de PE voor deze cursus aanwenden (ook voor losse startmodules).  

    Declareren van kosten
    Je ontvangt zelf een factuur van ons voor deze specialisatie. Als je binnen je PE-budget nog recht hebt op vergoeding, dan kun je 90% van de totale kosten van de opleiding (€ 4775) declareren bij de Landelijke Kerk (PKN) (zo nodig ook vóór betaling). Het declaratieformulier vind je op de website van de PKN, evenals meer uitleg over je budget en de regeling. De informatie en de link naar het formulier staan daar onder de kop ‘Voortgezette nascholing - studiekosten aangestuurd aanbod’.  

    De kosten van de tweedaagsen zijn inbegrepen bij de kosten van het verdiepingsjaar, evenals koffie, thee en lunches gedurende de lesdagen. Naast deze kosten moet rekening worden gehouden met reiskosten en boeken.  

  • Data en locaties

    Startmodules
    De startmodules zijn online van 9:00 tot 12.30. De eerste ronde startmodules vond plaats in het najaar van 2023. Ronde 2 vindt plaats in het voor jaar 2024:

    • 08/03 en 15/03 2024: Startmodule A: Actuele missiologie en contextualisatie (Docent: Gert-Jan Roest)  
    • 12/04 en 19/04 2024: Startmodule B: Leiderschap bij verandering (Docent: Sake Stoppels)  
    • 17/05 en 24/05 2024: Startmodule C: Kerk als Mozaïek  (Docenten: Ilonka Terlouw en Benno van den Toren)

    Verdiepingsjaar
    Het verdiepingsjaar begint op donderdag donderdag 19 september 2024 en eindigt op zaterdag 21 juni 2025. 

    Locaties

    • De lesdagen op vrijdag vinden plaats bij het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Nederland in Utrecht.
    • De tweedaagsen vinden plaats bij Nieuw Hydepark in Doorn,
    • De kloostertweedaagse vindt plaats in het Karmelietenklooster in  Boxmeer

    Data
    2024
    do 19/09 tweedaase
    vr 20/09 tweedaagse
    vr 27/09
    vr 04/10
    vr 11/10
    vr 08/11
    vr 15/11 tweedaagse 
    za 16/11 tweedaagse + kerkenraad/kernteam*
    vr 22/11
    vr 06/12

    2025
    vr 10/01
    vr 24/01 kloostertweedaagse (datum onder voorbehoud)
    za 25/01 kloostertweedaagse (datum onder voorbehoud)
    vr 31/01
    vr 07/02
    vr 07/03
    vr 14/03
    vr 21/03
    vr 04/04
    vr 11/04
    vr 09/05 tweedaagse 
    za 10/05 tweedaagse + kerkenraad/kernteam
    vr 16/05
    vr 20/06 tweedaagse
    za 21/06 tweedaagse

    *kerkenraden/kernteam: Er zijn twee zaterdagen in de opleiding waarop een aantal kerkenraadsleden en kernteamleden worden uitgenodigd om samen te leren. 

  • Inschrijven

    Het verdiepingsjaar 2024-2025 is gestart. De inschrijving is gesloten

    Om toegang te krijgen tot het verdiepingsjaar, moeten alle drie de startmodules gevolgd zijn en met een certificaat afgesloten. Daarmee kan je instromen in het verdiepingjaar. Aan de start van het verdiepingsjaar volgt een persoonlijk gesprek over je leerdoelen met de opleidingscoodinator. 
    Via de inschrijfknop bovenaan de pagina kom je in Osiris. Je kunt je inschrijven voor losse modules of voor de hele opleiding:

    Wil je je voor de hele opleiding inschrijven:

    • dan kies je in Osiris eerst voor opleidingsjaar 2023-2024 om je aan te melden voor de startmodules die je nog moet volgen*. 
    • vervolgens kies je opleidingsjaar 2023-2024 om het verdiepingsjaar aan te vinken. 

    *Heb je een of meerdere startmodules al vóór 2023 gevolgd en met een certificaat afgerond, dan kun je je gewoon voor het verdiepingsjaar inschrijven en de nog benodigde modules dit voorjaar volgen.