Geestelijke begeleiding

Doel van de opleiding is het verwerven van kennis en het ontwikkelen van vaardigheden en attitudes om een ander te kunnen begeleiden op zijn of haar geestelijke weg; vanuit het perspectief dat God de eigenlijke begeleider is. Dit geheel van kennis, vaardigheden en attitudes vatten we samen onder het begrip mystagogische competentie. Het gaat in de Opleiding Geestelijke Begeleiding concreet om het verwerven en integreren van het volgende:

Kennis van

• christelijke tradities van spiritualiteit en mystiek, in openheid naar andere spirituele tradities
• verschillende perspectieven en taalvelden van geestelijk begeleiding
• het proces van de geestelijke weg, waaronder de dynamiek van omvorming
• herkennen van spanningsvelden; zoals tussen eigen autonomie en wachten op God, weten en niet-weten, twijfelen en vertrouwen

Vaardigheden

• het levensverhaal open luisteren naar God toe
• begeleidingsvormen en -vaardigheden als in stilte luisteren en luisteren naar het verlangen
• het niet-weten verstaan als gids op de weg
• onderscheiding van dynamiek die leidt naar het wezenlijke

Houding

• ontvankelijkheid en vertrouwen die zich uit in innerlijke vrijheid en ruimte geven aan jezelf en de ander
• herkennen van jouw persoonlijke competenties en eigenheid als begeleider
• kunnen verwoorden van je eigen motivatie als geestelijk begeleider
• ontwikkelen van een eigen visie op geestelijke begeleiding
• contemplatief leven in menswording, gebed, meditatie, verbondenheid met de natuur

Download hier de brochure van de opleiding met meer informatie over de visie, opzet, methodieken en toetsing:

De opleiding Geestelijke Begeleiding is gericht op het ontwikkelen van de mystagogische competentie. Concreet zijn er een aantal attitudes die specifiek de geestelijke begeleiding kleuren en als zodanig aandacht krijgen in de opleiding:

• luisteren vanuit stilte en niet-weten
• leren niet te doen, niet oordelen, het 'ontleren' van vanzelfsprekende mindsets
• durven toegaan naar de pijn, de angst, de rafeligheid
• herkennen van omvorming in ontvankelijkheid, vrijheid, liefde, vertrouwen
• aandacht voor spirituele praxis en contemplatie
• geworteld zijn in de eigen spirituele traditie met openheid naar andere tradities

Om in deze opleiding uit te groeien tot een professionele geestelijk begeleider, moeten kennis, vaardigheden en attitudes in de basis al aanwezig zijn in de deelnemers. Deelnemers beschikken aantoonbaar over

• reflectievermogen
• kennis van de christelijke traditie
• basisvaardigheden van gesprekstechnieken
• een afgeronde universitaire of HBO-opleiding (bij voorkeur theologie) en enkele jaren werkervaring*
• enige praktijkervaringen met begeleiding
• ervaring met het ontvangen van geestelijke begeleiding (of de bereidheid deze voorafgaand aan de opleiding te ontvangen.

* heb je geen Theologische vooropleiding, maar wel een andere opleiding op universitair of HBO-niveau dan kun je je aanmelden, maar zal je aanmelding apart worden besproken voordat een intakegesprek wordt gepland. Zie ook onder 'Aanmelden en intake'.

Zie voor meer informatie over het ontvangen van geestelijke begeleiding Geestelijkebegeleiding.nl

In het eerste jaar van de opleiding volg je twee reeksen van elk acht colleges aan het Titus Brandsma Instituut. Het wordt van de deelnemers verwacht om minimaal 6 van de 8 colleges op locatie aanwezig te zijn.

De colleges worden afgewisseld met vier tweedaagsen met een veelzijdige programmering. Accent ligt op ervaren wat het betekent om begeleiding te ontvangen. Iedere deelnemer heeft gedurende het eerste jaar zes gesprekken met een geestelijk begeleider over de eigen geestelijke weg. Dit jaar besluit met een ‘kloosterweekend’, waarin de overgang wordt gemaakt van ontvangen naar geven van begeleiding.

Ook in het tweede jaar volg je twee reeksen van acht colleges en daarnaast vijf tweedaagse practica waarin je leert begeleiding te geven. In het tweede jaar onderneem je bovendien stageactiviteiten (op je eigen werkplek) en ontvangt daarover zes gesprekken met een mentor.

De colleges aan het Titus Brandsma Instituut geven enerzijds theoretische verdieping in relatie tot het brede veld van mystiek en spiritualiteit en hun maatschappelijke doorwerking. Anderzijds wordt de kennis praktisch gemaakt voor eigen vaardigheden.

In de tweedaagse practica verken je samen met je mede-cursisten op een veelzijdige manier de praktijk van het ontvangen en geven van begeleiding. Je schrijft en reflecteert op je autobiografie, ervaart creatieve vormen van spirituele praxis, je mediteert en wandelt in de bossen in de omgeving van de abdij, je oefent op speelse wijze begeleidingsgesprekken. Je krijgt inzicht in jouw wijze van begeleiden en leert vertrouwen in jezelf. Je luistert zo dat je oor krijgt voor het eigene van de mystagogische begeleiding.

De start van de opleiding is woensdag 6 september 2023.

Colleges:

De colleges vinden plaats op woensdagen van 10.00 - 12.30 bij het Titus Brandsma instituut, locatie Stijn Buysstraat 11, Nijmegen.

colleges jaar 1
1e reeks:
6 en 20 september, 4 en 11 oktober, 1, 15 en 29 november, 13 december 2023 
2e reeks:
14 en 28 februari, 13 maart, 10 en 24 april, 8 en 22 mei, 5 juni 2024

Colleges jaar 2
1e reeks:
11 (i.p.v.4 september!) en 18 september, 2 en 16 oktober, 6 en 20 november, 4 en 11 december 2024
2e reeks:
12 februari, 5 en 19 maart, 2 en 30 april, 14 en 28 mei, 11 juni 2025

Practica:

De practicatweedaagsen (met overnachting) vinden plaats bij de Abdij van Berne, Abdijstraat 49, 5473 AD Heeswijk-Dinther

Jaar 1
11 en 12 september ’23
06 en 07 november ’23
29 en 30 januari ’24
15 en 16 april ’24
10, 11 en 12 juni ’24: Kloosterdriedaagse 

Jaar 2
09 en 10 september ’24
11 en 12 november ‘24
27 en 28 januari ’25
07 en 08 april ’25
16 en 17 juni ’25

Opleiding Geestelijke Begeleiding 2025-2027  
Data colleges en practicumbijeenkomsten  
 
Collegerooster: 
Module Begeleiding op de geestelijke weg 
3 en 17 september 2025 
1 en 15 oktober 2025 
5 en 19 november 2025 
3 en 10 december 2025 

Module Belichaamde spiritualiteit 
11 februari 2026 
4 en 18 maart 2026 
8 en 22 april 2026 
6 en 20 mei 2026 
3 juni 2026 

Module Het spirituele proces 
9 en 23 september 2026 
7 en 28 oktober 2026 
4 en 18 november 2026 
2 en 16 december 2026 

Module Toewijding en Passie 
10 februari 2027 
3 en 17 maart 2027 
14 en 28 maart 2027 
12 en 26 mei 2027 
9 juni 2027  

Practicum tweedaagsen: 
8-9 september 2025 
10-11 november 2025 
19-20 januari 2026 
13-14 april 2026 
8-10 juni 2026 
14-15 september 2026 
23-24 november 2026 
18-19 januari 2027 
5-6 april 2027 
14-15 juni 2027 

In de colleges worden de volgende thema’s verkend en belicht vanuit twee invalshoeken: tekstcollege en thematiekcollege. Hieronder vind je de beschrijving van de huidige collegereeks van de leergang Geestelijke Begeleiding 2023-2025:

1. Begeleiding op de geestelijke weg (najaar 2023)
In het concrete leven van mensen voltrekt zich het geestelijk leven van de mens als een weg, een zoektocht vol ervaringen, aarzelingen, leermomenten en nieuwe ontdekkingen. Deskundige geestelijk begeleiders zijn in staat om mensen te helpen op deze weg. Hierin speelt wederkerigheid een belangrijke rol.
In deze collegereeks gaat het enerzijds om het vergroten van kennis, inzicht en vaardigheden om ervaringen op de geestelijke weg en verwoordingen daarvan te herkennen en te duiden. Anderzijds vergroot u uw inzicht in wat geestelijke begeleiding is.

2. Het spirituele proces (voorjaar 2024)
De geestelijke weg voltrekt zich als een spiritueel proces. Om zicht te krijgen op spirituele bewustwordings- en omvormingsprocessen is het behulpzaam om vertrouwd te raken met centrale thema’s uit de spirituele traditie.
In deze collegereeks staan we vanuit het oogpunt van geestelijke begeleiding stil bij een aantal van deze centrale thema’s, zoals omvorming en onderscheiding (ook wel genoemd ‘opmerkzaamheid’ of ‘de onderscheiding der geesten’). U vergroot hiermee uw zicht op spirituele processen.

3. Belichaamde spiritualiteit (najaar 2024)
De geestelijke weg voltrekt zich in het gewone leven, midden in de samenleving. We leven in verbondenheid met anderen; mensen met wie we samenwerken; buren en vrienden; geestverwanten; mensen die we ontmoeten. We vervullen daarin ook verschillende rollen. Wat betekent dit voor het gaan van de geestelijke weg? Hoe verhoudt het innerlijk leven zich tot het uiterlijke leven? Waar schuurt het? Waar groei je aan? Wat houdt je op koers?
In deze collegereeks leert u vanuit het oogpunt van geestelijke begeleiding kijken naar spiritualiteit in het maatschappelijk leven.

4. Passie en toewijding (voorjaar 2025)
Een belangrijke voedingsbodem voor spiritualiteit is het ontdekken van wat je ten diepste raakt, waar je enthousiast van wordt, waar je warm voor loopt. Hoe houd je hier contact mee in tijden van crisis? En hoe houd je het uit als je het contact hiermee verloren bent? In de spiritualiteit zijn passie en toewijding belangrijke thema’s.
In deze collegereeks vergroot u uw inzicht in passie en toewijding op de geestelijke weg en in begeleidingsprocessen.

Docenten:
Onder andere: Inigo Bocken, Anne-Marie Bos, Krijn Pansters, Ad Poirters en Edwin van der Zande

In het eerste jaar staat in de practica het begeleiding ontvangen centraal. Thema’s van de tweedaagsen van de leergang 2023-2025 zijn dan:

1. Verkenning van de eigen spirituele inoefening en autobiografie
2. Wat betekent het geestelijke begeleiding te ontvangen? Het verhelderen van je begeleidingsvraag.
3. Zelfkennis en geestelijke begeleiding.
4. Mystiek en geestelijke begeleiding.
5. Van ontvangen naar geven van geestelijke begeleiding.

Inbreng studenten eerste jaar:

• spirituele autobiografie
• boekbespreking geestelijke begeleiding
• spirituele praxis

In het tweede jaar maken we de slag naar begeleiding geven. Thema’s van de tweedaagsen zijn dan:

1. Wederkerigheid in geestelijke begeleiding.
2. Visie op eigen accenten vanuit jouw theologische en mystagogische mensvisie. 
3. Lichamelijkheid en Keltische geestelijke begeleiding. Ruimte voor het mysterie.
4. Onderlinge geestelijke begeleiding en mystagogische directiviteit.
5. Onderlinge geestelijke begeleiding en mystagogische directiviteit.

Inbreng studenten tweede jaar:

• preek of casus beschrijving
• spirituele praxis

Onderdelen in beide jaren

• meditatie
• mystieke tekstlezing (mystagogie)
• onderlinge geestelijke begeleiding
• thematisch luistergesprek over een thema
• emmaus wandeling
• stille tijd voor zichzelf
• aandacht voor mystagogische competenties
• aandacht voor eigenheid

Elke collegereeks wordt afgesloten met een werkstuk.

Ter afronding van de practica schrijven de deelnemers twee procesverslagen, te weten over de eigen ontwikkeling gedurende de opleiding én een reflectie op de begeleidingspraktijk waarin de integratie van inzichten, vaardigheden en attitudes tot uitdrukking komt.

De studielast voor de opleiding is gesteld op 792 uur (28 ECTS) in twee jaar. De opleiding is erkend als specialisatie in het kader van de permanente educatie (PE) van de Protestantse Kerk in Nederland. Deelname aan de opleiding geeft eenmalig vrijstelling voor een PE-cyclus van vijf jaar. De tijdsinvestering bedraagt gemiddeld over het hele jaar één à anderhalve dag per week.

Colleges TBI: 
4x collegereeks van elk 5 ECTS: 560 uur
Practica:
9 tweedaagsen: x 15 uur: 135 uur
1 driedaagse x 21 uur: 21 uur

Zelfstudie Practica 76 uur

Totaal 792 uur  (28 ECTS)

SKGV
Bij de SKGV is de opleiding geaccrediteerd voor de volgende punten:

• Periode 1 S:20, V:20, P:5
• Periode 2 S:10, V:10, P:5

S:Levensbeschouwing en spiritualiteit
V: Vakbekwaamheid
P:Persoon en werk

De kosten van het geheel van de opleiding Geestelijke Begeleiding bedragen voor 2025-2027 €9.200 In het kader van de PE kan een vergoeding van een deel van de studiekosten worden aangevraagd bij de commissie van de PKN. Dit is maximaal een bedrag van € 2.304. Dat is de anders door de Landelijke Kerk (PKN) te betalen bijdrage aan de aangestuurde voortgezette nascholing. Meer informatie vind je op de website van de PKN onder kosten permanente educatie. Ook is er de mogelijkheid om een bijdrage te vragen van diverse fondsen.

De aanmelding voor de informatiebijeenkomst op 11 februari is verlopen

Aanmelding voor de intakegesprekken van de opleiding 2025-2027 kon tot 1 mei. De aanmelding is momenteel gesloten.

------

Aanmelden en Intake

• Na je aanmelding ontvang je een ontvangstbevestiging van het Kenniscentrum voor Theologie en een extra aanmeldformulier met specifieke vragen voor de Opleiding.
• Dit aanvullende formulier stuur je samen met een motivatiebrief en een biografie naar de docenten van de opleiding. Voldoe je aan de ingangseisen en vooropleiding dan word je in principe uitgenodigd voor het intakegesprek. Je ontvangt een uitnodiging voor het intakegesprek via het Kenniscentrum voor Theologie.
• Tijdens de intake worden verwachtingen en mogelijkheden zo goed mogelijk op elkaar afgestemd en wordt dieper ingaan op de aangeleverde biografie en motivatie.
• Is je vooropleiding afwijkend dan wordt je aanmelding apart gewogen voordat een intakegesprek wordt gepland.
• Er zijn 12 plaatsen beschikbaar. Na de intake en positieve bevestiging van je deelname is je aanmelding definitief. 
• De intakegesprekken zijn gepland op 13 mei a.s. en vinden plaats bij de PThU (Utrecht).

• Annulering vóór de intake is kostenloos. 
• Als u na de intake niet toelaatbaar wordt geacht door de trainers, betaalt u alleen de kosten over de procedure, te weten € 50. Annuleert u zelf na de intake, maar voor de toelating, dan brengen we € 150 in rekening.
• Annulering na intake en acceptatie kost 30% van het totale cursusgeld (kosten colleges TBI)
• Annulering 30 dagen voor start cursus of tijdens het eerste jaar: kost 50% van het totale cursusgeld.
• Annulering 30 dagen voor de start van het tweede jaar kost 75% van het totale cursusgeld 
• Annulering in het tweede jaar kost 100% van het totale cursusgeld.