Het juninummer van tijdschrift Handelingen staat in het teken van onze omgang met de aarde. Klimaat- en ecologische problematieken schreeuwen om theologische bezinning op onze plaats als mensen en op hoe wij omgaan met de aarde en al wat daar leeft.

De artikelen in dit themanummer zijn eerste verkenningen van wat een focus op grond zou kunnen opleveren. De auteurs, die deel uitmaken van het projectteam Grond, verkennen in verschillende artikelen:

• het vraagstuk van de (landbouw)grond in Nederland, de vragen van diakenen en kerkrentmeesters en agrariërs rond de omgang met kerkelijke pachtgronden
• de bronnen waaruit predikanten putten om te komen tot een theologische visie op de lokale grond waar zij hun ambtswerk verrichten
• de handelingsverlegenheid van predikanten in de prediking over klimaatvraagstukken
• een historische casus die begin 19e eeuw speelt: die van de predikant-landbouwer

Dr. habil. Mirella Klomp is als praktisch theoloog gefascineerd door de vraag hoe geloof wordt belichaamd en materialiteit en lichamelijkheid daarin meedoen. Ze groeide op tussen de weilanden in een dorp vol reformatorische geloofsgemeenschappen met aandacht voor het geestelijke. Daarom voelt het onderzoeksthema grond voor haar ‘dichtbij’ en spannend. Ze heeft een voorliefde voor interdisciplinaire theologie rond urgente kwesties die vorm krijgt in samenwerking. 

Prof. dr. Thijs Tromp participeert in het team Grond vanuit diaconaal gezichtspunt. Diaconaat gaat over zorg, van oudsher voor mensen in nood, maar in het licht van de huidige ecologische ontwikkelingen ook over de zorg voor dieren, planten, grond en water. Hij richt zich specifiek op diaconieën die nadenken over duurzaam beheer van de grond die zij bezitten.  

Prof. dr. Arnold Huijgen is betrokken als systematisch theoloog. Hij denkt mee over methodische en inhoudelijke vragen en begeleidt een van de promovendi die filosofische en theologische tradities en ecotheologie in verband brengt met theologische visievorming op grond. 

Dr. Gert van Klinken bestudeert het gedachtegoed van de republikeinse theoloog Jacobus Uilkens (1772-1825) en diens geestverwanten. Dit raakt aan de thematiek van Grond omdat Bijbelse ethiek, schoolonderwijs, landbouw en (later) abolitionisme hierin centraal staan. Vanuit zijn expertise adviseert hij het team op gebied van kerkgeschiedenis.  

Dr. Eward Postma, theoloog en supervisor, neemt deel aan dit team met het oog op de beroepsvorming en spiritualiteit van predikanten. Hij richt zich op integratie van relaties met de grond in theologie die predikanten in hun lokale context ontwikkelen en hanteren. 

Dr. Ciska Stark is betrokken bij het project Grond vanuit haar praktisch theologische kennis van preekpraktijken en supervisie. Zij richt zich op taal van geloofsgemeenschappen in vieringen, preken en het onderlinge gesprek met betrekking tot de relatie tussen grond en geloof.    

Prof. dr. ir. Maroesjka Versantvoort is bijzonder hoogleraar Arbeid en Zingeving. In haar onderzoek staan drijfveren van mensen centraal. Een onderdeel van Grond is het in beeld brengen van welke gedragseffecten verwacht kunnen worden van mogelijk klimaatbeleid en welke (religieuze) overwegingen daarbij een rol spelen. Maroesjka is verantwoordelijk voor dit kwantitatieve onderzoek. Zij is zowel verbonden aan de PThU als aan het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). 

Als projectmanager houdt praktisch theoloog Nelleke Plomp overzicht over de processen binnen het project en zorgt ze dat interne en externe belanghebbenden betrokken worden en blijven. Haar belangrijkste drijfveer is dat de waardevolle uitkomsten van dit project duurzaam vaste grond krijgen in maatschappij en kerk.  

Binnen het project Grond doet Mariëlle van Es MA onderzoek naar christelijke boeren, hun relatie met grond en hoe dit samenhangt met hun geloof. Zij heeft een achtergrond in internationaal land- en waterbeheer en is geïnteresseerd in vraagstukken rondom landbouw, duurzaamheid en geloof. 

Erik Oevermans MA is als promovendus betrokken bij het project Grond. Als filosoof, timmerman en theoloog onderzoekt hij de vraag welke theologische en filosofische noties en perspectieven medebepalend zijn voor christelijke theologieën ten aanzien van grond. Ook onderzoekt hij samen met een promovendus Praktische theologie hoe theologie vanuit verleden en heden gidsend kan zijn voor de toekomst als het gaat om onze omgang met grond. 

Grond onder mijn voeten, grond om zuinig op te zijn, om te gebruiken, te lopen, te zaaien, te bewerken, te oogsten. Grond waar leven in zit, waar wormen, muizen of ander gedierte de grond bewerken. Grond, waar rentmeesterschap en verantwoordelijkheid de grond onder je voeten is. Deze grond is een mooi onderzoeksperspectief van de PThU.   

Er is vandaag veel te doen over grond en grondgebruik. Zeker in ons dichtbevolkte land. Wat betekent het dat God Schepper en Eigenaar van deze aarde is? En wat zijn daarvan de implicaties voor de mens als beheerder hiervan? Goed dat de PThU hier vanuit theologisch perspectief naar kijkt. 

Toen ik Groene theologie publiceerde, wilde ik de theologie verbreden van een focus op God en mensen naar aandacht voor de hele schepping. Goed dat de PThU nu ‘grond’ als uitgangspunt neemt. Dit project zal laten zien dat theologen iets wezenlijks bijdragen aan een uitweg uit de ecologische crisis. 

-