Moral Compass Project

Bestaat er zoiets als een universele standaard voor goed en kwaad? En als die er is, hoe komen we die dan op het spoor? In onze samenleving zijn veel verschillende opvattingen over wat het goede leven is. Volgens sommigen kan er daarom niet zoiets zijn als een ‘universele wet’, een objectieve moraal, of een transcendent Goed. Onze opvattingen over het goede zijn een sociaal construct, stellen sommigen. Of ze zijn het resultaat van een evolutionair proces: onze ideeën over het goede hebben we nu eenmaal omdat ze ons als groep (‘de mensheid’) de grootste overlevingskansen bieden.

Meer dan willekeur?

Maar er zijn ook andere stemmen. Veel mensen hebben het gevoel dat moraliteit meer is dan de uitkomst van een (willekeurig) evolutionair proces. Dat er wel degelijk iets als ‘het goede’ bestaat dat goed is, ongeacht onze individuele voorkeuren. Een goed dat door alle tijden en culturen heen door mensen herkend wordt als goed.

Wat is goed?

Het gebrek aan gedeelde opvattingen over goed en kwaad zorgt  voor onzekerheid: hoe weet ik of wat ik doe goed is? Wanneer ben ik goed genoeg? Tegelijkertijd is er in onze seculiere samenleving bezorgdheid over mensen die aanspraak doen op een universele moraal. Zij worden over het algemeen intolerant genoemd. Kortom: enerzijds zien we het verlangen naar gedeelde principes over de norm waaraan het leven van mensen moet voldoen, terwijl zo’n norm anderzijds altijd in strijd lijkt met hun specifieke belangen.

Het Moral Compass-project heeft tot doel de wijdverbreide noties van moraliteit uit te dagen en alternatieven te bieden. Enerzijds gebeurt dit op een fundamenteel niveau. Hoe heeft het idee van een universele wet zich in de loop van de tijd ontwikkeld en waarom is het verloren gegaan? Het project draagt bij aan het versterken van een 'moreel kompas', gericht op het goede zonder ons gegijzeld te houden. Anderzijds verkent het project op drie toegepaste terreinen wat een 'moreel kompas' zou kunnen bijdragen aan concrete ethische vragen op het gebied van vrijheid van meningsuiting, de notie van het gezinfamilie en vragen rond het levenseinde.

Het Moral Compass Project bestaat uit zes deelprojecten:

1. Detachment and Ethical Reflection (dr. Rob Compaijen)
2. Law and virtue in the Protestant tradition (Dominique Klamer (PhD), supervisors: prof. dr. Pieter Vos and prof. dr. Maarten Wisse)
3. Spinoza and Gunning as discussion partners in modernity (PhD-project, verbonden aan het onderzoek van prof. dr. Maarten Wisse en promovendus Ariën Voogt).
4. Freedom of speech (dr. Klaas-Willem de Jong)
5. Am I my brother's keeper? A Christian-ethical exploration of family responsibility (PhD-project, verbonden aan het onderzoek van dr. Petruschka Schaafsma)
6. Medical ethics around the end of life (dr. Stef Groenewoud en prof. dr. Theo Boer)