Open access voor auteurs

Leidend bij alle vragen rondom het goede gebruik van Dataverse is het het FAIR data-principe ‘Zo open mogelijk, zo gesloten als nodig’. Bekijk ook het Databeleid van de PThU.

Voor het archiveren en publiceren van onderzoeksdata beschikt de PThU over een eigen data-repository, de PThU Dataverse. In deze repository worden data voor minimaal tien jaar veilig bewaard en kunnen deze ook in delen of volledig toegankelijk worden gemaakt voor anderen. Deze repository voldoet aan internationale standaarden voor opslag en metadatering van data en wordt regelmatig geharvest, waardoor de data vindbaar zijn. Het gebruik van Dataverse is dankzij onze licentie voor medewerkers van de PThU gratis.

Ook studenten moeten bij de PThU onderzoeksdata (laten) archiveren die ze in het kader van hun scriptieonderzoek hebben verzameld. Deze data worden gearchiveerd in een gesloten, interne dataopslag. Voor de overdracht van hun onderzoeksdata kunnen studenten contact opnemen met de bibliotheek en met IT Services.

De PThU heeft geen afspraken met uitgevers (Read&Publish-deals) en stelt geen centrale middelen ter beschikking voor het afkopen van Article Processing Charges (APC’s) voor artikelen of boekhoofdstukken.

Inmiddels bestaat er een groeiend aantal aan tijdschriften die het mogelijk maken om in open access en zonder kosten voor auteurs te publiceren. Platforms zoals de Directory of Open Access Journals (DOAJ) en OpenJournals bieden een overzicht aan Open Access-tijdschriften, waarvan de meesten zonder kosten voor auteurs. In de DOAJ zijn bijvoorbeeld meer dan 500 theologische tijdschriften geregistreerd (stand april 2025) die geen APC’s vragen (‘Diamond OA’).

Tevens hebben we een lijst samengesteld met enkele ‘lokale’ OA-tijdschriften in theologie en religiewetenschappen zonder kosten voor auteurs:

• Documentatieblad Nederlandse Kerkgeschiedenis/DNK, AUP
• Trajecta, AUP
• Studia Rosenthaliana, AUP
• Theologia Reformata, Groningen UP
• International Journal of Homiletics, Groningen UP
• Ecclesial Futures, Radboud UP
• Handelingen, Radboud UP
• Religie & Samenleving, Radboud UP

Naast de mogelijkheid om in Diamond Open Access te publiceren, vraagt de PThU haar medewerkers om wetenschappelijke en professionele artikelen en hoofdstukken in ‘Green Open Access’ beschikbaar te stellen via de Research Portal van de PThU. Zie ook het Tavernebeleid van de PThU.

PThU-medewerkers die (externe) onderzoeksfinanciering aanvragen, stellen een open access-plan op en toetsen deze voor indienen van het voorstel bij de open access-specialist van de bibliotheek. Bekijk hiervoor de Procedure voor aanvraag onderzoeksfinanciering (voor PThU-medewerkers).

Het gebruik van commerciële social netwerk-diensten zoals academia.edu of researchgate zijn geen alternatief voor het publiceren in open access of voor het archiveren van publicaties of data. Het gebruik van deze diensten wordt door de PThU niet gefaciliteerd. 

Voor het in open access-publiceren van ebooks moeten in de meeste gevallen Book Processing Charges (BPC’s) worden betaald. De gemiddelde kosten liggen bij € 10.000, bij een internationale, commerciele uitgever meestal zelfs hoger. Bij universiteitsuitgevers zonder winstoogmerk kunnen de BPC’s veel lager zijn, ook groeit het aantal initiatieven die het mogelijk maken om ook boeken in diamond open access te publiceren (dus zonder BPC’s).

Voor het publiceren van een monografie of bundel met internationale oriëntatie (dat wil zeggen: niet-Nederlandstalig) in gold open access is bij de PThU een klein fonds beschikbaar (momenteel € 20.000 per jaar). Hiermee kunnen de BPC’s voor enkele boeken worden afgekocht. Medewerkers kunnen hiervoor subsidie aanvragen volgens de procedureregeling PThU Open access-boekenfonds: voorwaarden en procedure.

Voor wetenschappelijke boeken die voortkomen uit NWO-gefinancierd onderzoek is een NWO Open Access boekenfonds beschikbaar.

De UB Leiden onderhoudt tevens een overzicht voor externe fondsen voor OA-boeken.

Internationale en nationale financiers eisen vaak onmiddelijke open access met rechtenbehoud en een open licentie

• cOAlition S: Een strategisch samenwerkingsverband van Europese onderzoeksfinanciers die strijden voor mogelijkheden van 100% Open Access via ‘Plan S’.
• NWO: Alle publicaties en data moeten onmiddellijk en met een open licentie (CC BY) in open access verschijnen; Funding voor APC’s en BPC’s is beschikbaar; Rights Retention Strategy is vereist. 
• ZonMW: vrijwel identiek aan NWO. 
• European Research Council/HORIZON Europe