PThU Bijbelblog
- Hoe lazen slaveneigenaren én totslaafgemaakten de Bijbel?“Als de Zoon u vrijmaakt, zult u echt vrij zijn” (Johannes 8:36). Die toepasselijke tekst stond in 1863 centraal tijdens de viering van de afschaffing van de slavernij in Suriname. Die viering vond plaats in de Grote Stadskerk van de Broedergemeente in Paramaribo. Op 1 juli is het weer Keti Koti, het feest van de afschaffing van de slavernij. Welke bijbelteksten werden gebruikt om slavernij goed te praten? En hoe interpreteerden de totslaafgemaakten zelf de Bijbel?
- Vader, Zoon en Geest ingevoegd in de Bijbel?In 1 Johannes 5:7–8 staat volgens veel bijbelvertalingen dat de Vader, het Woord en de Heilige Geest één zijn. Maar in de NBV21 en andere vertalingen staat deze passage alleen in een voetnoot. Kwam dit stukje in de oorspronkelijke versie niet voor?
- De Bijbel echt gebeurd? Pinksteren als voorbeeldDe Bijbel is geen naslagwerk en ook geen gewoon boek. Het is een misverstand dat er van elke tekst maar één juiste uitleg en één juiste toepassing zou zijn. En het is ook een misverstand dat je de Bijbel kriskras kunt doorkruisen om ‘bewijsplaatsen’ te vinden bij overtuigingen die je toch al had. Hoe moeten we de Bijbel dan wel lezen, bijvoorbeeld rondom Pinksteren?
- Hemelvaartsdag afschaffen, of toch niet?Waarom zou je op Hemelvaartsdag naar de kerk gaan? Vaak is er geen dienst. En waar gaat het ook over? Jezus gaat naar de hemel of het afscheid van Jezus. Niet iets om je vrije ochtend aan te besteden. En toch beweer ik dat die hemelvaart heel belangrijk is. Ga mee op zoek naar de betekenis van Jezus’ hemelvaart, een tocht door Bijbel, liturgie en kunst. Maar eerst een jeugdherinnering.
- Raadselachtig voorbijgaanDeze bijbelblog gaat over een wonderlijk zinnetje midden in een verhaal van Markus: ‘Toen hij zag dat de leerlingen door de hevige tegenwind maar nauwelijks vooruitkwamen, hoe hard ze ook roeiden, liep hij tegen het einde van de nacht over het meer naar hen toe, en hij wilde hen voorbijlopen’ (Markus 6:48 Nieuwe Bijbelvertaling). Jezus heeft de leerlingen per boot vooruitgestuurd, maar gaat hen achterna als hij ziet dat ze het moeilijk hebben. De rest van het verhaal is bekend: als ze hem zien, denken ze dat het een geestverschijning is. Jezus stelt hen gerust, en als hij aan boord klimt gaat de wind liggen.
- Jaël en Judith door de lens van de oorlog in OekraineIedere Bijbellezer leest de Bijbel vanuit de eigen context. Soms kan de eigen situatie een bijbeltekst in een heel ander daglicht plaatsen en begrijpelijker maken. In deze blog leest Halyna Teslyuk teksten over Jaël en Judith vanuit haar ervaring van de oorlog in Oekraine.
- Waarom het verhaal van Judah Ben-Hur op Goede Vrijdag?Goede Vrijdag staat voor de deur, een dag die door veel kerkgangers met rood in de agenda gemarkeerd staat. Sommigen zullen vanavond in de kerk zitten. Anderen kijken vanavond misschien The Passion, waarschijnlijk de bekendste culturele verbeelding van het verhaal van het lijden en sterven van Jezus. The Passion is zeker niet de eerste poging om het lijdensverhaal op dergelijke wijze tot leven te brengen.
- Wie is de knecht des Heren die lijdt voor ons? (Jesaja 53)In de weken voor Pasen gaan velen ter kerke om de Matthäus Passion mee te maken. Muziek en tekst beïnvloeden elkaar. Wel kan men struikelen over deze dikke rode draad: de plaatsvervanging. Jezus' lijden is voor jou! Komt de luisteraar daarbij niet erg ongemakkelijk in de kerkbank te zitten?
- Poerim: een feest van omkeringGisteren en vandaag wordt het Joodse Poerimfeest gevierd. Het verhaal van Ester staat daarbij centraal. Dit verhaal is erg populair in de joodse traditie. Een van de thema’s in het bijbelboek is de onverwachte omkering van een situatie. Deze omkeringen zijn ook terug te zien tijdens Poerim: alle rollen draaien om.
- Poetin en Oekraïne: steeds hetzelfde liedjeIn 1994 beloofde Rusland de grenzen van Oekraïne te zullen respecteren. In ruil daarvoor gaf Oekraïne zijn kernwapenarsenaal op. 28 jaar later valt Rusland met troepen Oekraïne binnen. Het verbreekt daarmee zijn beloften en beroept zich daarbij op overmacht. Zo gaat het vaak, al sinds er internationale verdragen bestaan. En het leidt vaak tot een oorlog met veel slachtoffers.
- Junia? Junia!In Romeinen 16:7 schrijft Paulus: ‘Groet Andronikus en Junia, mijn volksgenoten, die met mij in de gevangenis hebben gezeten, die als apostelen veel aanzien genieten en die eerder dan ik één met Christus zijn geworden’ (NBV21). Wie ditzelfde vers in oudere bijbelvertalingen opslaat komt voor een verrassing te staan. Zo heeft de Statenvertaling van 1637: ‘Groet Andronicum ende Iunian, mijne magen, ende mijne mede-gevangenen, welcke vermaert zijn onder de Apostelen, die oock voor my in Christo geweest zijn.’ Zo ook de HSV: ‘Groet Andronicus en Junias, …’
Het verschilt maar een letter: Junia of Junias. Tegelijk is het een wereld van verschil: laat Paulus hier een vrouw of een man groeten? - Heeft het sjabbatjaar nog iets te betekenen?Het Joodse jaar 5782, dat in september begon, is een zogenaamd sjabbatjaar. De regels voor het sjabbatjaar gaan terug tot de Hebreeuwse bijbel. De bekendste luiden dat elk zevende jaar het land niet mag worden bezaaid en bewerkt, en de oogst niet mag worden verkocht. Het sjabbatjaar lijkt een perfect model van sociale rechtvaardigheid. Kunnen we nog iets met het sjabbatjaar, of moeten we het wegstoppen in de map 'utopie'?
- Apocrief of deuterocanoniek? Omstreden bijbelboeken in Statenvertaling en NBVWie de Nieuwe Bijbelvertaling wil kopen kan kiezen voor een uitgave met de `deuterocanonieke boeken’, of voor een iets goedkopere zonder die boeken. Dat gold voor de NBV uit 2004, maar het geldt ook voor de splinternieuwe NBV21. Hoe kan het dat die verschillende edities er zijn? En welke kun je het beste kiezen? Om die vraag te beantwoorden gaan we eerst terug naar de bekende Statenvertaling uit 1637.
- Ontbreken er verzen in de Nieuwe Bijbelvertaling?Het valt misschien alleen de zeer oplettende lezers van de Nieuwe Bijbelvertaling op, maar af en toe verspringt daarin de versnummering. Zo volgt op Markus 7:15 niet vers 16, maar vers 17. In de nieuwe NBV21 is dat net zo. Waar is dan vers 16 gebleven? In deze bijbelblog leg ik uit wat hier aan de hand is, en ook waarom er eigenlijk niet zoveel aan de hand is.
- Wijzen uit het Oosten?In Mattheüs 2:1 lezen we: ‘Toen Jezus geboren was, in Betlehem in Judea, tijdens de regering van koning Herodes, kwamen er magiërs uit het Oosten in Jeruzalem aan.’ (NBV21). Niet elke bijbelvertaling heeft het hier over ‘magiërs’. Vele vertalingen hebben ‘wijzen’, en zo staan ze ook in de kerststal, als ‘de Wijzen uit het Oosten’. In niet-Nederlandse vertalingen gaat het ook zo, en daar kom je bovendien nog ‘astrologen’ en ‘sterrenduiders’ tegen. De zaak is nog ingewikkelder, want het feest dat aan hen gewijd is heet ‘Driekoningen’. Als ‘wijzen’ of ‘koningen’ komen ze ook in geliefde kerstliederen voor. Wat zijn het nu: magiërs, astrologen, wijzen, koningen? En zijn het er wel drie? In deze bijbelblog probeer ik de verwarring enigszins weg te nemen, en ook te verklaren waar de verschillende ideeën vandaan komen.
- Advent met Jesaja: de wolf en het lamHet lijkt wel de titel van een sprookje. De profeet Jesaja ziet een mooi visioen: wilde dieren die in vrede samenleven met zwakkere dieren die ze in het gewone leven zomaar zouden opeten (Jesaja 11:1-8). Het is een bekende adventstekst. Jesaja spreekt zijn profetie allereerst uit voor mensen in zijn eigen tijd, maar zijn inspirerende toekomstverwachting daagt telkens weer uit tot nieuwe uitleg.
- Geloof of vertrouwen? - Romeinen 4 in de NBV21In de NBV en de nieuwe NBV21 staat vaak het woord “vertrouwen” op plaatsen waar oudere bijbelvertalingen de woorden “geloof” en “geloven” hadden. De keuze voor “vertrouwen” is een overtuigende aanpassing, die recht doet aan de betekenis van het Grieks. Maar de vertaling “vertrouwen” had beter op meer plaatsen doorgevoerd kunnen worden. Romeinen 4 is een mooi voorbeeld.
- Voltooid leven in de BijbelDe vraag naar wat een ‘voltooid leven’ is, houdt de gemoederen al jaren bezig. Die kwestie hangt uiteraard nauw samen met de mogelijkheid om te verzoeken om euthanasie. Onze collega Theo Boer komt hierover regelmatig in de media en schreef er een verstandig en indringend over. Komt dit onderwerp van ‘voltooid leven’ ook in de Bijbel voor? Het lijkt er wel op! Maar hoe dan? Het menselijk leven staat daar in een ander kader dan in onze huidige cultuur.
- Waar zijn in de NBV21 de tempelhoeren en schandknapen gebleven?Bij de herziening van de Nieuwe Bijbelvertaling zijn er veel kleine verbeteringen aangebracht. Soms zijn de veranderingen ingrijpend. Zo wordt er nu geen gewag meer gemaakt van zoiets als tempelprostitutie. Wat is hier aan de hand? Wordt er iets verdoezeld? Hebben we een nieuwe #metoo kwestie?
- Het coronatoegangsbewijs en het merkteken van het beest in de Openbaring van JohannesHeeft ds. Visser het juiste inzicht met zijn omstreden preek van 10 oktober? Is het coronabewijs vergelijkbaar met het merkteken van het beest in Openbaring 13? Dat is nog maar de vraag. Wie ziet het goed, wie laat zich bedotten?
