PThU Bijbelblog
- De hand van God in Jesaja 40-55Hoe komt de hand van God voor in Jesaja 40–55? Het was het onderwerp van de oratie van Marjo Korpel op 6 mei 2025. In deze blog wordt de tekst van Jesaja 41:8-13, een van de besproken teksten, wat meer uitgelicht. Vooral omdat afbeeldingen bij deze tekst onmisbaar zijn.
- Zegt Jezus ‘Houd me niet vast’?Midden in een ontroerend Bijbelgedeelte, de verschijning van de opgestane Jezus aan Maria van Magdala (Joh 20:11–18), staat een beroemd en moeilijk vers: ‘Houd Me niet vast,’ zei Jezus. ‘Ik ben nog niet opgestegen naar de Vader. Ga naar mijn broeders en zeg tegen hen dat Ik opstijg naar mijn Vader, die ook jullie Vader is, naar mijn God, die ook jullie God is.’ (Joh 20:17, NBV21)
- Goed werk - meer dan efficiëntie of zingevingVandaag is het 1 mei: Dag van de Arbeid. In Nederland vieren we deze dag niet zo, maar in andere landen is dat wel anders. De Dag van de Arbeid ontstond in 1890 als een protestdag gericht op de invoering van een achturige werkdag. Het zijn met name socialisten en communisten geweest die arbeid hoog op de agenda hebben geplaatst. Karl Marx sprak over de homo faber, de werkende mens. Daarmee wilde hij zeggen dat werk en arbeid intrinsiek bij het menselijk bestaan horen. Door te werken word je meer mens. Als je de regie over je werk verliest, omdat anderen gaan bepalen wat je moet doen, verlies je iets wezenlijks van wie je als mens bent. Je raakt vervreemd van je bestaan.
- Verzoening met God – zelfs voor Romeinen‘Verzoening’ klinkt als een typisch theologische term. De term drukt de kern uit van wat we vieren met Pasen. Maar wat bedoelen we eigenlijk met ‘verzoening’, waar komt de term vandaan, en is het wel zo’n religieus begrip?
- God is het zat!Alle fanatieke bijbellezers stuiten een keer op lastige passages. Soms wordt bijvoorbeeld gezegd dat God niet wil luisteren naar mensen die hulp nodig hebben. Die houding van God roept natuurlijk veel vragen op. Keert God zich ten onrechte van de mensen af?
- Een discriminerende Jezus?De Bijbel staat vol met verhalen over clashes tussen etnische groepen. Die lijken voor ons soms onrechtvaardig of oneerlijk. Kunnen dit soort Bijbelverhalen je ook iets leren over racisme en een rechtvaardiger samenleving? In Markus 7:24-30 vinden we zo’n verhaal. Jezus wijst een vrouw af omdat ze niet Joods is. Toch vinden lezers in dit Bijbelverhaal inspiratie om racisme te bestrijden. Met racisme bedoel ik dat in Nederland witte mensen de norm zijn en daarom privilege hebben vergeleken met mensen van kleur.
- Geen feest zonder vlees – of een week zonder vlees?Deze week is de zogenaamde ‘week zonder vlees’. Kan een hardcore carnivoor daar wat mee? Wat reiken de Bijbel en de christelijke traditie aan, zeker nu we de vastentijd ingaan?
- Vervulling en vervanging: is christelijk geloof zonder broedermoord mogelijk?Moet je om het eigen geloof te bevestigen een ander geloof afkraken? Aan de orde is de verhouding tussen christendom en jodendom, zoals voorgesteld in sommige bijbelse theologie. Hoe kijkt christendom naar jodendom, speciaal vanuit de Bijbel en de theologie die daarop is gebaseerd? Een belangrijke term in dit verband is: vervulling. Maar wat betekent dat woord, en kan 'vervulling' wel zonder 'vervanging'?
- Kleur bekennen in de BijbelIn de Bijbel wordt iemand met een donkere huidskleur op een buitengewone manier in het zonnetje gezet. Maar er is bijna niemand die het weet. Ook veel fanatieke bijbellezers weten het niet. Er staat namelijk niet duidelijk dat hij zwart was.
- Het lied van het lam: gevonden!In Openbaring 15:3-4 zingen mensen het lied van Mozes en het lied van het Lam. Direct daarna volgt er (in vertalingen meestal na een dubbele punt) een loflied op Gods werken, maar zonder Mozes en zonder het Lam. De vraag is dus welke liederen de mensen voor Gods troon zingen. Van Mozes kennen we drie liederen (Exodus 15; Deuteronomium 32 en 33), maar wat is het lied van het Lam? Het zou zomaar een Joods lied over David kunnen zijn, uit de tijd vlak voor of vlak na het begin van onze jaartelling. David wordt daarin beschreven als een lammetje dat de sterke beer Goliat gaat verslaan. Alweer enige tijd geleden ontdekte ik het in een Targumhandschrift. Een echt eureka-moment!
- Bijzondere bijbeluitleg in Loppersumse fresco'sIn de kerk van Loppersum zie je de samenhang tussen beeldende kunst en bijbelverhalen. Deze prachtige oude kerk biedt ons daarmee een inkijkje in de late middeleeuwen, aan de vooravond van de Reformatie.
- ‘Er is een roos ontloken’ - maar wie is de roos?Een zeer geliefd kerstlied is ‘Er is een roos ontloken’, lied 473 uit het Liedboek. In vele Festivals of Nine Lessons and Carols, advents- of kerstvieringen heeft het lied ook dit jaar weer geklonken, al dan niet met de zetting van de Duitse componist Michael Praetorius (1571-1621). Vaak wordt het lied na de lezing uit Lucas 1 over de aankondiging bij Maria gezongen. Een vraag die me al langere tijd bezighoudt is: wie is die roos? Gaat dit lied over Maria, of wordt Jezus met die roos bedoeld? Of ligt het nog weer anders? In deze kersteditie van de Bijbelblog zullen we dieper ingaan op de achtergronden en inhoud van dit kerstlied.
- Waren de herders van de Kerstnacht onbetrouwbare lieden?Met Kerst gaat het niet alleen over de geboorte van Jezus, maar ook over herders. Aan hen berichtten engelen uit de hemel het nieuws van de pasgeboren Messias allereerst. In de buurt van Bethlehem hielden zij ’s nachts de wacht bij hun kudde. Zo lezen we dat in het evangelie van Lucas, hoofdstuk 2.
- Theosis – kunnen mensen als God worden?"Wat doet u toch? Wij zijn mensen, net als u!" Zo protesteren Barnabas en Paulus, als de mensen van het Griekse Lystra hen aanzien voor de goden Zeus en Hermes (volgens Handelingen 14:15). Dat is slechts één voorbeeld van een veel breder bijbels verzet tegen al te menselijke goden en al te goddelijke mensen. In dat verzet lijkt de Bijbel anders te zijn dan oud-Griekse teksten. Toch staan in de Bijbel ook teksten die het zo lijken voor te stellen dat wij mensen als God kunnen worden (wat ook wel ‘theosis’ wordt genoemd). Moeten we die teksten anders begrijpen? Of is de Bijbel soms ‘Griekser’ dan we denken?
- Heersen over de aarde?De urgentie van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies roept steeds meer vragen op over onze omgang met de aarde. Vaak klinkt de oproep dat we ons bescheidener moeten opstellen: de mens heeft zich te lang boven en buiten de natuur geplaatst. Maar kunnen we eigenlijk wel om de macht heen die we tegenwoordig lijken te hebben over al wat leeft? En als we die macht inderdaad hebben, hoe zouden we die dan verantwoordelijk moeten gebruiken? Wat heeft de Bijbel ons hierover te zeggen?
- Luthers visie op de Bijbel: het hart van de Reformatie?Luthers visie op de Bijbel heeft nog steeds veel invloed op het gebied van kerk en theologie. Alleen al het feit dat we de Bijbel in onze eigen taal kunnen lezen is te danken aan Luther. Ter gelegenheid van de viering van Hervormingsdag op 31 oktober staan we in deze blog stil bij Luthers verstaan van de Bijbel. Wat is er nog steeds actueel van zijn bijbelvisie?
- God: een vacature of een levensverhaal?Godsdienst en geloof hadden in onze samenleving iets van een nadrukkelijk lege stoel, die in het babyboomer-tijdperk leeg moest blijven. De strenge God van vroeger kon wel met pensioen. Maar nu het wel erg lang geleden is dat God verdween uit Jorwerd, lijkt het wel of er toch nog steeds een vacature is. Weet iemand een goede kandidaat?
- Een nieuw verbond: immanent en transcendentJeremia 31:31–34 vertelt hoe God zich voorneemt om bij de Israëlieten zijn onderwijzing (torâ) ‘in hun binnenste’ te leggen en ‘in hun hart’ te schrijven. Zo zal God zijn volk tot God zijn en Israël en Juda God tot volk. Dit voornemen van God heeft iets paradoxaals. Wanneer Gods onderwijzing — zoals Jeremia aankondigt — zich zal vestigen in de harten van menselijke individuen, in hoeverre blijft diezelfde onderwijzing dan tegelijkertijd goddelijk, als in: bovenmenselijk?
- Als een profetie niet uitkomtIn het boek Ezechiël staan behoorlijk concrete voorspellingen die niet uitkwamen. Een interessant voorbeeld is de aankondiging van de definitieve vernietiging van Tyrus door de legers van Nebukadnessar. Dat het anders liep dan verwacht lijkt in het boek Ezechiël zelf erkend te worden.
- Antisemitisme: een modern fenomeen?In de literatuur, zowel wetenschappelijk als in de pers, wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen antisemitisme en anti-judaïsme. Het laatste zou een voornamelijk christelijk, al voor-modern fenomeen zijn, het eerste een modern verschijnsel met expliciet racistische trekken. Anti-judaïsme + racisme = antisemitisme zo heet het dan. Ik wil echter betogen dat sommige vormen van middeleeuwse christelijke Jodenhaat wel degelijk racistisch waren, en dus antisemitisch kunnen worden genoemd.
