Naar hoofdinhoud

Workshop: Pantheïsme versus persoonlijkheid in de klassieke Duitse filosofie

19 juni 2025 09:00 - 17:00

Wat betekent een pantheïstische godsvoorstelling voor de menselijke persoon? In een (Engelstalige) workshop op 19 juni verkennen we samen met internationale experts het spanningsveld tussen pantheïsme en persoonlijkheid in de context van de klassieke Duitse filosofie.

Workshopthema

Na de explosieve Pantheïsmestrijd van de jaren 1780 werd het pantheïsme en de filosofische implicaties ervan een centraal thema binnen de klassieke Duitse filosofie. In het voetspoor van Lessing omarmde een nieuwe generatie denkers – Goethe, Herder, Schleiermacher, Schelling, Hegel – enthousiast een pantheïstische opvatting van God als hen kai pan (één en al), wat een intens debat op gang bracht over de plaats van de menselijke persoon binnen een alomvattend absoluut geheel – zij het de natuur of het absolute Ik. Deze schijnbare spanning tussen de eindige persoon en het pantheïstische geheel riep uiteenlopende vragen en reacties op. Volgt uit de afwijzing van een persoonlijke God ook de afwijzing van de menselijke persoonlijkheid? Moeten we een onpersoonlijke eenwording met het goddelijke Al omarmen als een theoretisch, spiritueel of praktisch ideaal? Is een persoonlijke God nodig om menselijke vrijheid en individualiteit te waarborgen en nihilisme te vermijden? Kunnen menselijke en goddelijke persoonlijkheid voortbestaan binnen een totaliserend filosofisch systeem?

In deze workshop richten we ons op systematische reacties op de spanning tussen persoon en pantheïsme binnen de klassieke Duitse filosofie, met bijzondere aandacht voor Schelling, Jacobi en Fichte. Het doel van de workshop is om dit thema vanuit verschillende invalshoeken te verkennen, gebruikmakend van internationale expertise, tijdens een kleinschalige, intensieve bijeenkomst op locatie. We hebben ervoor gekozen om specifiek het concept van persoonlijkheid centraal te stellen, omdat dit de verbinding tussen gods- en mensbeeld verheldert. Deze benadering biedt mogelijk een scherpere toegang tot de kern van het debat over pantheïsme dan bijvoorbeeld het concept van vrijheid, dat door alle partijen wordt aangevoerd. We willen in het bijzonder aandacht besteden aan religieuze en existentiële aspecten, aangezien vragen over immanentie en transcendentie, en over het doel van de menselijke persoon, het filosofisch debat over pantheïsme diepgaand bepalen en kunnen onthullen wat er werkelijk op het spel staat.

Sprekers

  • Prof. Paul Franks (Yale)
  • Prof. Paul Ziche (Universiteit Utrecht)
  • Dr. Jelscha Schmid (Heidelberg University)
  • Dr. Kirill Chepurin (ICI Berlijn)
  • Ariën Voogt (Protestantse Theologische Universiteit)
  • Vittorio Alves (KU Leuven)

Deze workshop wordt georganiseerd door Ariën Voogt (PThU) en Vittorio Alves (KU Leuven).

Kosten

Deelname is gratis en voor lunch wordt gezorgd. U kunt deze workshop alleen op locatie volgen.

Aanmelden

Houd er rekening mee dat het aantal plaatsen beperkt is. Na registratie ontvangt u een automatische bevestiging en laten we u weten of er nog plekken beschikbaar zijn. Zo niet, dan kunt u ervoor kiezen om op de wachtlijst te worden geplaatst. We laten u dan weten of er een plek vrijkomt.