Waarom is de wereld onrechtvaardig?

Foto: Gjermund Øystese/WCC

Oecumenisch feestje, maar meer dan dat

Het voelt als een Oecumenisch feestje om in Karlsruhe te zijn. Ik zie mensen die ik heb ontmoet bij andere programma’s en van wie ik sommigen al een paar jaar niet heb gezien. Hen weer ontmoeten voelt als een stukje hemel op aarde. De vieringen zijn prachtig met onderdelen uit de vele verschillende christelijke tradities waar je als Nederlandse Protestant kennis mee mag maken. Het geeft me een ruim gevoel: Gods Geest is niet in een wit Westers hokje te vangen. Zij is in de wereld, in Moeder aarde, in mensen, in tradities en steeds voelen we iets nieuws van God. God is zo groot.

'Beschaving' heeft veel kapotgemaakt

We nemen onze geschiedenis mee naar Karlsruhe. Voor mij als witte vrouw uit Nederland betekent het dat ik in aanraking kom met de lelijke kant van mijn geschiedenis: kolonialisme, slavernij, witte superioriteit. Het zit in de haarvaten van de witte theologie, maar je merkt pas de impact ervan als je de verhalen hoort van mensen uit de landen waar Nederland is geweest. Doordat witte missionarissen het christendom en tegelijk 'beschaving' kwamen brengen, is er veel kapot gemaakt. Of, zoals de vrouwelijke pastor uit de Filipijnen zei over de kolonisatie van Spanje en Amerika: We zijn wel blij met de introductie van Jezus, maar de rest eromheen hadden we liever niet gehad.

Waarom denken we eigenlijk dat dat Christus niet te vinden is op plaatsen waar geen kerk staat die lijkt op een kerk uit onze traditie? Een vrouwelijke pastor uit Indonesië, Noord-Sumatra, gaat onderzoek doen naar de vrouwen van de inheemse bevolking en hun ervaring met Jezus of een Redder. Zij onderzoekt de vraag of Christus niet al aanwezig is, ook daar waar eigen tradities zijn, die niet kerkelijk zijn op onze manier. Ze is op zoek naar een nieuwe Christologie die niet uítsluitend is voor vrouwen in haar context. 

Er is verzoening nodig

Er is veel kapotgemaakt aan tradities en culturen en dat heeft impact tot op de dag van vandaag. Op de Assembly kom je elkaar weer tegen en merk je dat je iets wezenlijks samen deelt: het deel zijn van het Lichaam van Christus. Maar er is ook iets dat tussen mensen in staat en dat is de gezamenlijke geschiedenis. Er is verzoening nodig. 

Verzoening (reconciliation) is een belangrijk woord op de Assembly. Het lijkt de worsteling te zijn van de kerken van de Wereldraad. Er is op vele manieren verzoening nodig en de eerste stap daartoe is het herinneren van de wonden. Het luisteren naar de slachtoffers, het zien van de wonden en er rekenschap geven van als je de dader bent die de wonden heeft aangebracht.

Verzoening tussen mens en Moeder Aarde

Het gaat hierbij niet alleen om mensen, maar ook om de aarde. De woorden 'Moeder Aarde' heb ik nooit gebruikt, omdat de kerk waarin ik opgroeide mij leerde dat dat een heidense manier van spreken zou zijn. Nu denk ik dat we daardoor een belangrijk inzicht missen: Moeder Aarde kunnen we niet onderwerpen. Mensen zijn geen eigenaren maar stewards. We zijn afhankelijk van Moeder Aarde en zij verdient onze bescherming. We zitten in een klimaatcrisis, omdat we dachten dat de aarde van ons was en we ermee konden doen wat we wilden. Er is verzoening nodig tussen de mens en Moeder Aarde.

In Fiji voelt de bevolking een sterke verbinding met de aarde ('dirt'). Ze bestaan niet zonder de aarde. Ze volgen haar ritme zodat er periodes zijn dat het land kan uitrusten voor er weer op verbouwd wordt. Als een kind wordt geboren, dan wordt het losgemaakt van de moeder en verbonden met de aarde door de navelstreng te begraven in de aarde.

Het is tijd om te gaan handelen

De klimaatcrisis heeft plek gekregen op de Assembly en ook in het studieprogramma van GETI. Het thema heeft daar de naam 'Kairos for Creation' gekregen. Omdat nu het moment is dat we iets moeten gaan doen. Bij een lezing van dr. Dietrich Werner kregen we, naast heel veel informatie, ook die oproep: het is tijd om te gaan handelen. Nog vijftig jaar en onze aarde is al niet meer bewoonbaar. Wat kun je als kerken als de politiek niet lijkt mee te willen werken? Of als de elektriciteit soms dagenlang uitvalt en de enige manier om je kinderen te voeden is door het omhakken van bomen voor brandhout? Het is nu het moment voor verzoening met de Moeder Aarde.