Hoe zouden jonge mensen de Wereldraad van Kerken inrichten?
Tabitha van Krimpen kijkt haar ogen uit bij haar eerste assemblee van de Wereldraad van Kerken. Niet alleen als bedrijfskundige, maar ook als Jonge Theoloog des Vaderlands. Ze kijkt vooral: wat is de rol van jonge mensen op de assemblee? Als jonge mensen de assemblee en de Wereldraad van Kerken opnieuw zouden moeten uitvinden, zouden ze dan bij dezelfde vorm als nu uitkomen? Vanuit Karlsruhe doet ze verslag.
Foto: Sean Hawkey/WCC
Jongeren in de minderheid
Hoewel er gelukkig genoeg figuurlijke Benjamins te vinden zijn, zijn jonge mensen (tussen de 18 en 35 jaar) in de minderheid van de in totaal 4.500 aanwezigen. De meeste jonge mensen die er zijn, zijn ‘steward’ die de drijvende motor zijn achter het goed verlopen van de assemblee en allerlei praktische zaken regelen. Daarnaast zijn er de meer dan 100 deelnemers van het GETI-programma, waar ook medestudent Renate Japenga aan meedoet en dat bedoeld is voor theologiestudenten.
Even je zegje doen en hopen
De aanwezigen zijn op te delen in afgevaardigden en deelnemers (en nog verschillende categorieën daarbinnen). Afgevaardigden, zo’n 750 van de circa 4.500 mensen, zijn afgevaardigd namens één van de 352 deelnemende kerken. Zij representeren hun eigen kerk en hebben inspraak bij het formele gedeelte van de assemblee. Zij mogen stemmen en meepraten bij de ‘eucumenical conversations’ waar de visievorming op thema’s als klimaat, gerechtigheid en vluchtelingen plaatsvindt. Als deelnemer, het voetvolk te herkennen aan een wit keycord, krijg ik daar weinig van mee.
Wel is er elke middag een zogenaamde ‘business plenary’, waar iedereen bij kan zijn en waar de gedelegeerden kunnen reageren op de door verschillende commissies opgestelde documenten. Het heeft veel gelijkenissen met een gemiddelde synodevergadering van de Protestantse Kerk. Via de interruptiemicrofoon kunnen mensen in drie minuten punten inbrengen die ze belangrijk vinden en waar ze aandacht voor willen vragen. Het is een vorm die nogal formeel en institutioneel is. Je kunt even je zegje doen en daar wordt hopelijk dan iets mee gedaan en komt in een rapport terecht. Dat rapport kunnen de kerken dan lezen en toepassen in de eigen context, maar in de praktijk belanden dergelijke stukken vaak ergens in een la.
De vorm van de 'business plenaries' is nogal formeel en institutioneel.
Gehoord worden
Zoals ik al in mijn blog ‘Een bedrijfskundig perspectief op de Raad van Kerken’ schreef, is de Wereldraad van Kerken erg top-down georganiseerd. Procedures, structuren, commissies, rapporten, dat is waar de huidige structuur van de Wereldraad, en de PKN overigens ook, op rust. Het is een structuur die beter past bij oudere generaties. Zonder te willen generaliseren, waarderen zij over het algemeen orde, zekerheid en trouw en loyaliteit aan organisaties. Dit in tegenstelling tot jonge generaties, die flexibiliteit en lossere netwerken belangrijk vinden. Zij willen graag gehoord worden en zijn activistisch als het gaat om thema’s die ze belangrijk vinden. Vaak hoor ik verhalen waarbij deze verschillende waarden in lokale kerken botsen. Waar de oudere generatie zich verbaast over het gebrek aan commitment van jonge generaties aan de kerk als vereniging, haken die juist af omdat ze zich niet gehoord voelen en het naar hun idee niet gaat over de thema’s die echt belangrijk en urgent zijn.
Jonge generaties haken af omdat ze zich niet gehoord voelen en het naar hun idee niet gaat over thema's die echt belangrijk en urgent zijn.
Jonge mensen méér dan leuke toevoeging
Deze spanning merk je ook op de assemblee. Het valt me op dat de jonge mensen die aan het woord komen, in het bijzonder de Europese jongeren, erg activistisch zijn. Ze spreken zich uit tegen racisme, uitsluiting en ongelijkheid en vragen om actie als het gaat om de klimaatcrisis: “Stop talking, start acting.” Ook bij de interruptiemicrofoon laten verschillende jonge mensen van zich horen. Zo riep een jonge gedelegeerde de lidkerken op om meer jonge mensen af te vaardigen.
Blog gaat door onder video
Laat jonge mensen niet meegaan als een soort leuke toevoeging, maar als gedelegeerden met verantwoordelijkheden. Maar ook processen moeten toegankelijker worden en jonge mensen moeten actief benaderd worden, in plaats te wachten voordat ze naar de gevestigde orde komen, zo riep ze op. Haar oproep luidde: “If you don’t prioritise young people now, the ecumenical movement will be at risk.” Over een tijdje is er niemand meer om de huidige gedelegeerden op te volgen. Een Youth Statement dat op dinsdagmiddag werd uitgebracht, onderstreepte dit extra.
Diepgaande verandering nodig
Het zette me aan het denken. Hoe zullen de Wereldraad van Kerken en de assemblees er over dertig jaar uitzien? Hoe zouden mijn leeftijdsgenoten het organiseren?
Op de korte termijn zou er wat mij betreft een ontmoetingsplek op het terrein voor jongeren georganiseerd moeten worden waar ze van gedachten kunnen wisselen, ervaringen kunnen uitwisselen en vriendschappen kunnen sluiten. Jonge mensen zouden actief betrokken en uitgenodigd moeten worden om thema’s en punten aan te dragen voor de assemblee en ook om achteraf feedback te geven. Er is momenteel een streefcijfer van 25% voor jonge mensen in het ‘central committee’ van de Wereldraad van Kerken, maar dit wordt niet gehaald. Je kunt dat natuurlijk opkrikken, maar de fundamentele vraag is of dat wel de oplossing is. Is er niet een meer diepgaande verandering nodig?
Model is niet toekomstbestendig
Eenzelfde vraag speelt in de synode van de PKN. Er kunnen meer jonge mensen in de synode toegelaten worden, maar kunnen we niet beter erkennen dat het model waarop de synode en ook de Wereldraad van Kerken is gebaseerd niet langer toekomstbestendig is? Jongeren willen niet meedraaien in een bureaucratische molen met vaste rollen, regels en procedures. Deze procedures kunnen al snel een doel op zichzelf worden en verandering in de weg staan, in plaats van bevorderen. De energie gaat al snel naar vergaderen en documenten opstellen en een stuk minder naar concrete actie.
Beweeg mee
Als je kijkt naar bijvoorbeeld de klimaatbeweging zie je dat dit veel meer een dynamisch geheel is waarbij mensen geen lid hoeven te worden, maar zich aansluiten en meedoen met bijvoorbeeld demonstraties wanneer hen dat uitkomt. Of je deel uitmaakt van de groep heeft niet meer met lidmaatschap of met de organisatie te maken, maar met het netwerk waarbinnen je beweegt. Via een Whatsappgroep spreek je anderen uit dezelfde beweging, via Instagram deel je je idealen en waarden met anderen en door je uit te spreken op Twitter creëer je aandacht bij de media en beleidsmakers voor de thema’s waar de beweging zich voor inzet. Hoe meer mensen uit de beweging dat doen, hoe meer impact te krijgt en je ook echt iets kan veranderen.
Het mag informeler
Hiermee zeg ik zeker niet dat de Wereldraad van Kerken in deze tijd overbodig is. Toch denk ik niet dat de formele overleggen tussen kerkleiders, de ene titel nog langer dan de ander, echt de toekomst heeft. Hoewel elke beweging niet zonder structuur kan, zullen lange vergaderen, de geregisseerde bijdragen waarbij de meesten hun blaadje voorlezen en de vele rapporten verleden tijd zijn met mijn generatie aan het roer. De oecumenische beweging is begonnen als een studentenbeweging. Ik hoop dat dat meer merkbaar zal worden. Het mag informeler, meer inzetten van social media, meer gefocust op ontmoeting en het delen van geloof, spiritualiteit en wat ons ten diepste drijft; daar zet ik mijn hoop op.
Het mag meer gefocust op ontmoeting en het delen van geloof, spiritualiteit en wat ons ten diepste drijft.
