Rapport: corona bracht diaconaal werk in de knel
De maatregelen die werden genomen om het coronavirus in te dammen, raakten het diaconale werk in het hart. Het werd uiterst moeilijk om mensen te ontmoeten en plekken te bieden om op adem te komen. Docent diaconie Erica Meijers en hoogleraar diaconie Thijs Tromp van de Protestantse Theologische Universiteit onderzochten hoe diaconale organisaties hiermee omgingen. Wat kunnen we hieruit leren over diaconaat?
Download het rapport
Op de website van Netwerk Dak is het volledige rapport te downloaden.
Belangrijkste conclusies
- De sfeer in de tweede golf was anders dan in de eerste. Er was meer gelatenheid en moedeloosheid, wel gepaard aan hoop op meer sociale ruimte in de zomer.
- Het werk van diaconale organisaties in de tweede golf verschilde van de eerste golf. Op basis van de opgedane ervaringen in de eerste golf konden tijdens de tweede golf veel activiteiten en ontmoetingen voortgang hebben, zij het in aangepaste vorm. Toename van mensen die afhankelijk zijn van dag- en nachtopvang leverde een extra druk op, die werd versterkt door de avondklok en de nachtvorst. Het bieden van opvangvoorzieningen door lokale overheden was minder genereus dan tijdens de eerste golf. Dat gold ook voor de coulance van schuldeisers en de IND.
- Ontmoetingen, die het hart van het diaconale werk uitmaken, kwamen opnieuw in de knel. Met name het persoonlijk contact en het luisterend oor kwam onder druk te staan. Hoe groot de schade daarvan is, konden de respondenten niet zeggen, maar ze verwachtten dat die groot is en nog lang gaat doorwerken.
- Samenwerking met overheden, uitvoeringsinstanties en welzijnsorganisaties werd deels weer genormaliseerd, dat wil zeggen werd minder soepel. Dit verschilde overigens sterk van plaats tot plaats.
- Ongedocumenteerden, arbeidsmigranten, daklozen, sekswerkers en zzp’ers bevonden zich in de meest kwetsbare sociale positie. Deze groepen bevonden zich ook al voor de coronacrisis in een ongunstige positie. Corona heeft de problemen voor hen vergroot door het telkens wisselend beleid vanuit de overheid en omdat hun manier van overleven onder druk kwam te staan. Welke gevolgen de pandemie zal hebben op termijn, daarover durven de respondenten nog geen uitspraak te doen.
- Diaconale organisaties vonden dat zij de komende tijd goed moeten kijken of er door de Coronacrisis nieuwe groepen in de knel gaan komen. Afhankelijk van wat ze zien en horen, zullen ze overwegen of ze hun werkzaamheden al dan niet moeten uitbreiden of aanpassen.
- De vertegenwoordigers van de diaconale organisaties wilden graag een gezamenlijke lobby in de richting van de overheid en de kerken, om schrijnende en structurele nood met klem onder de aandacht te brengen.
Nota bene: De onderzoekers schrijven in het rapport over de ervaringen van grotere diaconale organisaties. Het onderzoek betreft niet het diaconale werk in de kerkelijke gemeentes. En dat het vele werk dat door de kerken is gedaan voor kwetsbare mensen in eigen kring en daarbuiten, ook door de diaconale organisaties wordt erkend en gewaardeerd. De onderzoekers benadrukken dat zij zichzelf niet zien als tegenover de kerk, maar als onderdeel van de kerk. De afwijzing die ze bij sommige kerken ervaren hebben, heeft hen teleurgesteld. Er is aanleiding voor een diepergaand gesprek over de relaties tussen kerken, plaatselijke diaconieen en grotere diaconale platforms en organisaties. Dit gesprek wordt door de PThU voorbereid in samenwerking met enkele kerken en diaconale organisaties.
