Het coronatoegangsbewijs en het merkteken van het beest in de Openbaring van Johannes

Een visioen uitgekomen?

Van tijd tot tijd trekt het ‘merkteken van het beest’ uit de Openbaring van Johannes de aandacht. Ook nu weer. Dominee Paul Visser hield een indringende preek naar aanleiding van die woorden in Openbaring 13:11-18. Volgens dit boek vol visioenen zouden mensen een merkteken op hun rechterhand of voorhoofd krijgen. Alleen als ze dat hadden, konden ze iets kopen of verkopen. Toen de pinpas in zwang kwam, moesten velen daarbij denken aan dat merkteken van het beest: die voorspelling zou zijn uitgekomen! Wereldwijd heeft die theorie opgeld gedaan. In 2017 schreef ik daarover al eens een bijbelblog. Zie daar over de historische achtergrond van die passage.

De "Great Reset" 

Ds. Visser bracht dat merkteken in verband met de QR-code die aantoont dat je tegen Covid-19 gevaccineerd bent. Zonder dat toegangsbewijs op je telefoon of op papier kan de toegang tot culturele activiteiten je geweigerd worden. Ook restaurants en cafés zijn verplicht je om zo’n vaccinatiebewijs te vragen. Anders word je uitgesloten, tenzij je – wat onpraktisch – een recent testbewijs kunt laten zien. De predikant associeerde het merkteken van het beest bovendien met een plan van economische herstructurering, ‘the Great Reset’. Alles en iedereen zou daaraan moeten worden onderworpen.

Het bestaan van zo’n plan geeft voeding aan complottheorieën die er toch al zijn. Een elite zou de wereld naar haar hand willen zetten. Wie er niet aan meedoet, komt aan de kant te staan. Deze ontwikkelingen zijn al aan de gang, meent Visser. Zou het zo zijn, vroeg hij zich af, dat wie het niet ziet, het nog niet doorheeft en zich laat inpakken? Dat klonk als een waarschuwing. Hij suggereerde dat ongevaccineerde christenen met hun raar-gevonden overtuigingen het dan nog wel eens moeilijk konden krijgen.

Christus en de Romeinse keizer

Nu was de Openbaring bedoeld voor christenen die het in Johannes’ tijd moeilijk hadden. Hun geloof in Christus als de alfa en de omega, het begin en het einde, viel niet goed in het Romeinse rijk van die tijd. Christus was voor de christenen de Heer, de Koning en de Zoon van God; dat waren precies de titels die ook de Romeinse keizers voor zichzelf gebruikten. Zo leek er rivaliteit tussen Christus en de keizer te zijn; en dus ook rivaliteit tussen Christus-gelovigen en de Romeinse overheid. Uit de visioenen die Johannes heeft opgeschreven, blijkt dat christenen soms om hun geloof werden vervolgd. Waar dat het geval was, stonden die gelovigen inderdaad kritisch tegenover de Romeinse macht.

Die situatie van vroeger waarschuwt christenen ook nu dat politieke, ‘wereldse’ macht uit de hand kan lopen. Zulke macht kan ontaarden in onrechtvaardig, gewelddadig optreden. Dan mag je – of moet je – proberen je eraan te onttrekken of je ertegen te verzetten. Christenen kunnen uit de Openbaring leren dat ze niet met alles hoeven mee te doen. Daartoe worden ze gemotiveerd door hun geloof in Christus en God als de hoogste autoriteit.

Het merkteken van het beest een QR-code?

De grote vraag is nu of dit ook geldt voor die QR-code, de smartphone en de pinpas. Zouden christenen zich op grond van dat ‘merkteken van het beest’ uit Openbaring 13 moeten verzetten tegen het coronatoegangsbewijs? Tegen elektronisch betalen? Tegen dat nog lang niet uitgevoerde plan tot economische herstructurering? Is dat allemaal uit die visioenen van Johannes af te leiden? Het is een zeer gewaagde stap, als je dat beaamt. Ik vind het populistisch, al te gemakkelijk, die verbindingen zo te leggen.

Sommigen zullen dan denken: dat betekent dat je het nog niet door hebt. Je bent naïef, je laat je inpakken! Daarop zeg ik dan: ik laat me niet inpakken, want ik heb niet eens een smartphone (wel een pinpas trouwens). Ik heb een papieren coronatoegangsbewijs. Enerzijds sta ik uiterst kritisch tegenover het economische beleid van de laatste decennia; anderzijds omarm ik niet zomaar een megalomaan plan dat nergens tot beleid is uitgeroepen. Maar de Openbaring van Johannes leert ons niet dat we moeten afzien van technische en medische mogelijkheden.

 Als de overheid iedereen in één keurslijf wil persen, dan mogen we protesteren. Maar die dwang is er niet. Als de overheid van ons vraagt, Christus te verloochenen, dan hoop ik dat we daaraan niet toegeven. Maar het onrecht dat de Nederlandse overheid begaat, ligt op heel andere terreinen; denk bij voorbeeld aan de toeslagenaffaire, aan de afhandeling van aardbevingsschade in Groningen. We moeten ons geen rad voor de ogen laten draaien.

Trouw en standvastig in het geloof

Wat we uit de Openbaring kunnen leren, is ten eerste: trouw te blijven aan Jezus Christus. En ten tweede kritisch te staan tegenover alles wat afwijkt van zijn onderricht en voorbeeld. Daarin gaat het om liefde, barmhartigheid, trouw en rechtvaardigheid. Volgens de Openbaring zullen diegenen die ‘het beest’ aanbidden en zijn merkteken dragen, worden gestraft (Openb. 14:9-11). Dat is een waarschuwing in de vorm van een visioen. Maar dan komt het:

Hier komt het aan op standvastigheid van de heiligen (d.w.z. christenen), die zich houden aan Gods geboden en trouw blijven aan Jezus.(Bron: Openbaring 14:12)

Dit gaat over standvastigheid in het geloof en in de levensstijl die daarbij past. Ds. Visser is het daar ongetwijfeld mee eens. Ook dat bedoelde hij. Maar zouden al diegenen die zijn preek liketen en doorstuurden, ook die kant van zijn verhaal accepteren? Ik zou het graag zien, maar ik heb mijn twijfels. Het ging hun meer om het wantrouwen tegenover het coronabeleid.

Dat beleid was zeker niet perfect. Ook nu kun je het oneens zijn met de pogingen het virus binnen de perken te houden. Maar dat is een andere discussie dan het verheerlijken van een wrede, beestachtige macht. Het heeft ook niets te maken met een vaccin dat ons tegen een gemeen virus vrij goed beschermt. Een Europeaan die naar centraal Afrika wil reizen, moet zich tegen diverse ziekten laten inenten! Die vaccinaties zijn er om ons te beschermen. Zo is het ook met de vaccins tegen het coronavirus, al zijn die nog maar kort geleden ontwikkeld. Die hebben niets met het aanbidden van een wrede, goddeloze macht te maken.

Nuchterheid

En dat merkteken dan, dat nodig is om te kunnen kopen en verkopen? In winkels en op de markt wordt toch geen coronatoegangsbewijs gevraagd? Via internet kunnen we toch bestellen wat we willen? (Of dat nu wenselijk is of niet – lang niet altijd, vind ik.)

Ik concludeer: het is goed om waakzaam te zijn, en standvastig in het geloof. Maar ook nuchterheid is een christelijke deugd (bijvoorbeeld 1 Korintiërs 15:34, vertaling 1951).