Wereldgemeenschap van gereformeerde kerken verwerpt christelijk zionisme

Sumud en shalom

In Nederland is de Protestantse Kerk lid van de WCRC die bestaat uit meer dan 230 kerken. Om de zeven jaar vindt zo’n algemene vergadering plaats. De kerkelijke afgevaardigden spraken over theologie, zending, sociale gerechtigheid, oecumenische en interreligieuze ontmoeting, en hoe profetische gemeenschap te zijn met elkaar en de hele schepping. Deze keer was er bijzondere aandacht voor jongeren, vrouwen, seksuele en gender minderheden, mensen die leven met een handicap, klimaatgerechtigheid, en voor rechten van inheemse volken, waaronder de bewoners van Pacific eilanden en de Palestijnen. ‘Sumud’ als het Arabische woord voor de volharding, veerkracht en onverwoestbare hoop van Palestijnen en ‘shalom’ als het Hebreeuwse woord voor vrede markeerden inhoudelijk de richting waarin de kerken zochten naar wat in deze tijd van hen gevraagd wordt.

Verwerping van christelijk zionisme én antisemitisme

De delegatie van de Protestantse Kerk bestond uit ds. Karin van den Broeke, programmaleider van Kerk in Actie, Bianca Groen Gallant, vice-preses van de synode, en Heleen Zorgdrager, hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit, tevens theologisch consulent tijdens de assemblee. Ook was er een bijdrage van Janneke Stegeman (bijbelwetenschapper en publiek theoloog) over doorwerking van het Nederlandse koloniale verleden in de theologie. De Remonstrantse Broederschap, ook lidkerk van de WCRC, had deze keer geen afvaardiging naar de General Council. Als beleidskoers voor de komende jaren sprak de WCRC uit vast te houden aan de belijdenissen van Barmen, Belhar en Accra die de identiteit van de gemeenschap gevormd hebben. Theologie doen in de ‘scandaleuze’ wereld van vandaag vereist ‘te erkennen dat in onrecht en lijden de integriteit van christelijk geloof en praxis op het spel staat,’ aldus een aangenomen verklaring. In lijn hiermee verklaarde de assemblee zich solidair met het lijden van het Palestijnse volk en deed een publieke oproep om de vrijheid en het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk te erkennen.

De WCRC sprak uit ‘christelijk zionisme’ in al zijn vormen te verwerpen. Het betreft de ideologie van christenen die met een beroep op de Bijbel het koloniseren van Palestijnse gebieden steunen en rechtvaardigen. Na de nodige discussie kon iedereen zich tenslotte vinden in de omschrijving van christelijk zionisme als ‘politiek-theologische ideologie en pervertering van het Bijbels getuigenis wanneer het geweld of bezetting in de naam van God rechtvaardigt, waarbij er een duidelijk onderscheid gemaakt moet worden tussen dit en het jodendom als een levend geloof dat met ons de profetische waarden van gerechtigheid en barmhartigheid deelt.’ Benadrukt werd dat veroordeling van christelijk zionisme geen afwijzing inhoudt van jodendom maar juist een bevestiging wil zijn dat geloof nooit gebruikt kan worden om onrecht, racisme of geweld te rechtvaardigen. Er werd tevens een verklaring tegen antisemitisme in al zijn vormen aangenomen.

Stoutmoedig blijven spreken 

Jongeren hadden een grote stem in de assemblee. Een deel van hen deed voorafgaand mee aan het Global Theological Institute, een trainings- en ontmoetingsprogramma voor theologiestudenten. De jongeren vroegen aandacht voor het belang van mentale gezondheid en riepen de oecumenische kerkfamilie op meer ruimte te scheppen voor reflectie, rust en sabbat in samenleving en kerk. Op voorstel van vrouwen besloot de kerkvergadering om lidkerken aan te sporen tot volledige inclusie van vrouwen in de ambten en leiding van de kerk. Hoewel in de meerderheid van aangesloten kerken (83%) vrouwen predikant kunnen worden, blijven ze vaak nog uitgesloten van leidinggevende posities in hun kerk. De assemblee riep op tot bescherming van de reproductieve rechten van vrouwen, waaronder veilige toegang tot abortus, en tot het verwelkomen van mensen met diverse seksuele oriëntatie en genderidentiteit in leven en leiding van de kerk. Theologe Miriam Spies uit Canada maakte indruk met haar bijbelstudie vanuit het perspectief van crip theology, de geuzennaam voor theologie vanuit de ervaring van leven met een handicap. Vanuit Chicago, waar de ICE jacht maakte op immigranten, appelleerde dominee Otis Moss III aan de kerkgemeenschap om met morele helderheid en stoutmoedig te blijven spreken op dit moment van de geschiedenis.

Schuldbelijdenis 

Met een grote viering, luister bijgezet door Thaise koren, danseressen en muziekkorps, werd herdacht dat het 150 jaar geleden is dat de eerste Wereldalliantie van gereformeerde kerken werd opgericht, als voorloper van de huidige WCRC. Tijdens de viering werd een overeenkomst bezegeld tussen de WCRC en de Mennonieten (doopsgezinden). Met een schuldbelijdenis werd de veroordeling van de doopsgezinden uit de tijd van de Reformatie teruggenomen. De kerkfamilies spraken uit dat ze in elkaars tradities de rijkdom van het evangelie herkennen. Een boek over 1700 jaar geloofsbelijdenis van Nicaea werd gepresenteerd, Receiving Nicaea Today: Global Voices from Reformed Perspectives.

Bijzondere ontmoetingen

Thailand is een land met een 95% boeddhistische meerderheid. Minder dan 2% van de bevolking is christelijk, daarvan ongeveer de helft protestants. Meestal behoren de christenen tot een etnische minderheid. De Church of Christ in Thailand ontving de vele buitenlandse bezoekers gastvrij. Ze organiseerde kerkbezoeken in de regio, waarin ontmoeting plaatsvond met gewone gelovigen en hun manier van vieren. Het is vaak een hoogtepunt tijdens een assemblee. In het programma was ook ruimte voor kennismaking met diaconale en interreligieuze initiatieven. Een deel van de gedelegeerden bracht een indrukwekkend bezoek aan vluchtelingenkampen bij de grens met Myanmar waar mensen worden opgevangen die ontheemd zijn geraakt door de burgeroorlog tussen leger en ethische minderheden in Myanmar. Een assemblee kan soms ook een plek zijn voor ontmoeting tussen kerken met een pijnlijk verleden. Rond een maaltijd hebben enkele kerken uit Zuid-Afrika met de Nederlandse delegatie bij elkaar gezeten, zich uitgesproken over het vastlopen van het verenigingsproces in Zuid-Afrika en mogelijkheden verkend om het eventueel weer op te starten.

Benoemingen

De gereformeerde kerkfamilie nam tijdens de assemblee met dank afscheid van ds. Najla Kassab, Libanon, als president en verwelkomde ds. Karen Georgia Thompson van de United Church of Christ, USA, als nieuwe president. Als secretaris-generaal van de WCRC  is dr. Philipp Vinod Peacock benoemd. Een nieuwgekozen bestuur, evenwichtig samengesteld naar leeftijd, gender, regio, en kerkelijke status (leek of geordineerd) zal leidinggeven aan het programmatische werk van WCRC in de komende zeven jaar.